بهشت و جهنم، صفت آن‌ها و کیفیت ایمان و دلیل بر وجود آن دو

از جمله چیزهایی که واجب است به آن معتقد بود و ایمان داشت، بهشت و جهنم است.

بهشت محل پاداش گرفتن است برای کسی که خداوند را فرمانبری کرده است و جایگاه آن در آسمان هفتم کنار سدره المنتهی است. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَقَدۡ رَءَاهُ نَزۡلَهً أُخۡرَىٰ ١٣ عِندَ سِدۡرَهِ ٱلۡمُنتَهَىٰ ١۴ عِندَهَا جَنَّهُ ٱلۡمَأۡوَىٰٓ ١۵﴾ [النجم: ۱۳-۱۵]. «قطعاً بار دیگر او را نزد سدره المنتهی دیده است همانجا که جنه المأوی است». بهشت صد درجه دارد و فاصله بین هر درجه با دیگری به اندازه فاصله بین زمین و آسمان است همانگونه که در صحیح بخاری از ابوهریره رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «إِنَّ فِی الْجَنَّهِ مِائَهَ دَرَجَهٍ أَعَدَّهَا اللَّهُ لِلْمُجَاهِدِینَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ مَا بَیْنَ الدَّرَجَتَیْنِ کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ»^[۱] «بهشت صد درجه دارد که خداوند آن را برای مجاهدین در راهش آماده کرده است. بین هر دو درجه از آن به اندازه فاصله بین آسمان و زمین است». بالاترین قسمت بهشت، فردوس است که بر بالای آن عرش قرار دارد و از آن رودهای بهشت جاری می‌شوند کما اینکه در حدیث سابق از ابوهریره اینگونه آمده که پیامبر فرمود: «فَإِذَا سَأَلْتُمُ اللَّهَ فَاسْأَلُوهُ الْفِرْدَوْسَ فَإِنَّهُ أَوْسَطُ الْجَنَّهِ وَأَعْلَى الْجَنَّهِ فَوْقَهُ عَرْشُ الرَّحْمَنِ وَمِنْهُ تَفَجَّرُ أَنْهَارُ الْجَنَّهِ» «هرگاه شما چیزی از خداوند خواستید فردوس را از او بخواهید که آن بهترین جای بهشت و بالاترین آن است و بالای آن عرش رحمان قرار دارد که از آن رودهایی جاری می‌شوند». بهشت همانگونه که در حدیث سهل بن سعد  رضی الله عنه که در صحیح بخاری آمده، هشت دروازه دارد. در آن رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «فِی الْجَنَّهِ ثَمَانِیَهُ أَبْوَابٍ فِیهَا بَابٌ یُسَمَّى الرَّیَّانَ لَا یَدْخُلُهُ إِلَّا الصَّائِمُونَ»^[۲] «بهشت هشت دروازه دارد. در آن دری وجود دارد که الریان نامیده می‌شود و جز روزه داران از آن داخل نمی‌گردند» و خداوند برای اهل بهشت در آن نعمت‌هایی آماده کرده که نه چشمی دیده، نه گوشی شنیده و نه به قلب کسی خطور کرده است.

اما جهنم محل مجازات ابدی برای کافران و مشرکان و منافقانی که دارای نفاق اعتقادی هستند، می‌باشد و محل کسانی از گنهکاران موحد که خداوند بخواهد به اندازه گناهانشان آن‌ها را مجازات کند سپس سرانجام به سوی بهشت بفرستد، می‌باشد. الله تعالی می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُۚ﴾ [النساء: ۴۸]. «خداوند از اینکه برای او شریک قرار داده می‌شود را نمی‌بخشد و جز آن برای هرکس که بخواهد می‌بخشد» و جایگاه آن در زمین می‌باشد که هفت دروازه است همانگونه که از ابن عباس رضی الله عنهما نقل شده است. جهنم منازلی دارد که بعضی از بعضی دیگر پست تر و پایین تر هستند. عبدالرحمن بن اسلم می‌گوید: (درجات الجنه تذهب علوا ودرجات النار تذهب سفولا، وأسفل الدرکات هی دار المنافقین کما قال تعالى: ﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِینَ فِی ٱلدَّرۡکِ ٱلۡأَسۡفَلِ مِنَ ٱلنَّارِ﴾ [النساء: ۱۴۵]، وللنار سبعه أبواب، قال تعالى: ﴿لَهَا سَبۡعَهُ أَبۡوَٰبٖ لِّکُلِّ بَابٖ مِّنۡهُمۡ جُزۡءٞ مَّقۡسُومٌ ۴۴﴾ [الحجر: ۴۴]، ونار الدنیا جزء من سبعین جزءا من نار جهنم على ما جاء فی حدیث أبی هریره الذیَ أخرجه الشیخان عن النبی صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلِّم قال: «نَارُکُمْ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءًا مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ»^[۳] «درجات بهشت رو به بالا و درجات جهنم رو به پایین هستند. پایین‌ترین درجه محل منافقین است. همانگونه که الله تعالی می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِینَ فِی ٱلدَّرۡکِ ٱلۡأَسۡفَلِ مِنَ ٱلنَّارِ﴾ «منافقین در پایین‌ترین درجه جهنم قرار دارند» برای جهنم هفت دروازه است. الله تعالی می‌فرماید: ﴿لَهَا سَبۡعَهُ أَبۡوَٰبٖ لِّکُلِّ بَابٖ مِّنۡهُمۡ جُزۡءٞ مَّقۡسُومٌ ۴۴﴾ «برای آن هفت دروازه است که برای هر در آن قسمت مشخص شده ای وارد می‌شوند» وآتش دنیا یک‌هفتادم آتش جهنم است بر اساس آنچه ابوهریره رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم  روایت می‌کند: «نَارُکُمْ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءًا مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ» «آتش شما یک هفتادم آتش جهنم است».

[۱] صحیح البخاری برقم (۲۷۹۰).

[۲] صحیح البخاری برقم (۳۲۵۷).

[۳] صحیح البخاری برقم (۳۲۶۵)، وصحیح مسلم برقم (۸۷۱).