مهر و محبت علاقهای است شادی آفرین و شریف و بالاترین محبت، محبت الهی است که این محبت به انتخاب قوه عقلی و روحی و با تفکر و اندیشۀ عمیق در عزت و عظمت خلقتِ آسمان و زمین و تدبر شایسته در آیات قرآن کریم و کثرت ذکر خدا و استحضار اسماء الله الحسنی و صفات عالیه خداوند متعال به وجود میآید. وقتی که این محبت در قلب انسان جایگزین شد و ریشه دوانید یعنی هدف و غایت مطلب، خداست و مقصود شخص در هرچیزی خداست و شخصی در این حالت به خاطر خدا همه چیز را هدیه میکند و میبخشد، چون با شیرینی ایمان و لذت یقین و عشق رسیدن به خدا تمام لذتها محقر و بیارزش میباشد.
در روایت بخاری و مسلم از انس رضی الله عنه که پیامبر صلی الله علیه و سلمفرمود: «هرگاه سه خصلت در شخص موجود باشد، لذت و شیرینی ایمان را درمییابد: اول این که خدا و رسولش صلی الله علیه و سلماز همه کس نزد او محبوبتر باشد، و این که شخص را فقط برای خدا دوست بدارد، و این که زشت پندارد که به کفر باز گردد، بعد از این که خداوند او را از آن نجات داده است، چنان که زشت بدارد که در آتش انداخته شود».
و این علامت صحت نفس و سلامت قلب است، انسان دارای کمال نیست مگر این که به معرفت و شناخت جلال و جمال الهی برسد و درک و شعور احسان و دیدن نعمتهای الهی و مشاهدۀ رحمت و حکمت الهی را داشته باشد. اگر انسان نزدیکی به خدا و رحمت الهی، نزد او از هرچیزی بهتر نباشد حتماً دارای ایمان کامل نیست.
هرگاه چیزی نزد شخص، مؤثر و محبوبتر از قرب و نزدیکی به خدا باشد معلوم است که ایمان او ناقص و مریض و نگران است.
﴿قُلۡ إِن کَانَ ءَابَآؤُکُمۡ وَأَبۡنَآؤُکُمۡ وَإِخۡوَٰنُکُمۡ وَأَزۡوَٰجُکُمۡ وَعَشِیرَتُکُمۡ وَأَمۡوَٰلٌ ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا وَتِجَٰرَهٞ تَخۡشَوۡنَ کَسَادَهَا وَمَسَٰکِنُ تَرۡضَوۡنَهَآ أَحَبَّ إِلَیۡکُم مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَجِهَادٖ فِی سَبِیلِهِۦ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّىٰ یَأۡتِیَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِینَ ٢۴﴾ [التوبه: ۲۴].
«بگو، اگر پدران و پسران و برادران و زنان و خاندان شما و اموالی که گرد آوردهاید و تجارتی که از کسادش بیمناکید و سراهایی که خوش میدارید، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راه وی دوست داشتنیتر است، پس منتظر باشید تا خدا فرمانش را به اجرا درآورد و خداوند گروه فاسقین را راهنمایی نمیکند».
خداوند متعال این محبت را برای مسلمانان ثابت کرده و فرمود:
﴿وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِ﴾ [البقره: ۱۶۵].
«و کسانی که ایمان آوردهاند به خدا محبت بیشتری دارند».
﴿فَسَوۡفَ یَأۡتِی ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ یُحِبُّهُمۡ وَیُحِبُّونَهُۥٓ﴾ [المائده: ۵۴].
«خداوند گروهی بر روی زمین خواهد آورد که خداوند دوستشان میدارد و آنان خداوند را دوست میدارند».
حضرت رسول صلی الله علیه و سلماین نوع محبتها را دوست داشته و فرمود:
«خدا را دوست بدارید به خاطر این که از غذا و نعمتهای او، برخوردارید و ما را دوست بدارید به خاطر این که خداوند مرا دوست دارد»([۱]).
حضرت رسول صلی الله علیه و سلماز خدا تمنا کرد که این نوع محبتها را به او بدهد، از دعاهایی که از حضرت صلی الله علیه و سلمحفظ شده است:
«اَلَّلهُمَّ أَسْلُکَ حُبَّکَ وَحُبَّ مَنْ یُحِبُّکَ وَحُبَّ عَمِلٍ یُقَرِّبُنِی إِلَى حُبِّکَ»([۲]).
«پروردگارا! درخواست محبت تو را دارم و محبت کسی را که محبت شما را دارد و محبت عملی که مرا به محبت تو نزدیک گرداند».
[۱]– روایت ترمذی از حدیث ابن عباس.
[۲]– روایت ترمذی به سند صحیح.