بر هم زدن نامزدی

نامزدی همان قول و قرار ازدواج دو نفر بوده و عقد و پیمانی الزام آور بحساب نمی آید. برهم زدن آن بدون دلیل و عذر شرعی خلف وعده محسوب می شود. در شریعت برای خلف وعده جریمه ی مادی در نظر گرفته نشده و به خدا سپرده می شود که اگر خواست او را می بخشد یا عذابش خواهد داد. بنابراین چنانچه خواستگار مهریه را پس از خواستگاری تقدیم نامزدش نمود، درصورتی که از تصمیم خود منصرف شوند، حق اوست که مهریه را تمام و کمال به او بازپس دهند. اما هدیه ای که به نامزدش داده است هبه و بخششی از جانب او بوده و درست نیست که خواستگار آن را از نامزدش بازپس بگیرد. پیامبر صلى الله علیه و سلم می فرماید: (لا یحل لأحد یعطى عطیَّهً، أو یهب هبه فیرجع فیها، إلا الوالد یعطی ولده) یعنی: «برای کسی روا نیست که هدیه ای را بخشیده یا چیزی را ببخشد و از این کار منصرف شود، به جز آنچه که پدر به فرزندش می دهد.» [اصحاب سنن]

نزد احناف خواستگار حق دارد آن نوع هدیه های خود که قابل تغییر نیستند را بازپس گیرد؛ یعنی چیزهایی مانند دستبند و حلقه ی نامزدی گردنبند و ساعت و مانند آن بازپس گرفته می شوند. اگر آن چیز از حالت خود خارج شده و تغییر بپذیرد و کم یا زیاد شود؛ مانند غذا و پارچه و غیره، نمی تواند آن ها را پس بگیرد.

اما در مذهب مالکی حکم این مسأله به سبب برهم خوردن نامزدی بازمی گردد. چنانچه از جانب خواستگار باشد، چیزی از هدایایش را نمی تواند بازپس بگیرد و اگر از جانب نامزدش باشد حق دارد که تمام هدایایش را چه ماندگار بوده و چه تغییرحالت داده یا از بین رفته باشند (در آن صورت در عوض آن قیمت هدیه ی مذکور را حساب می کنند) را بازپس بگیرد.

در مذهب شافعی، هدایا چه ماندنی و چه از بین رفتنی باشند، پس گرفته می شوند. اگر مانده باشد خود آن چیز را باید پس دهند و چنانچه از میان رفته باشد قیمت آن را حساب می کنند.

ترجمه: مسعود