مرحله به مرحله بررسی میکنیم:
۱- اسنادی که بر واجب بودن دعا و امر پروردگار بر آن را نشان میدهد:
*وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَلْیُؤْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ&
و هنگامی که بندگان من، از تو در باره من سؤال کنند، [بگو:] من نزدیکم! دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا میخواند، پاسخ میگویم! پس باید دعوت مرا اجابت کنند، و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند [و به مقصد برسند!][۱]
*وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ&
پروردگار شما فرموده است: (مرا بخوانید تا [درخواست] شما را اجابت کنم! کسانی که از عبادت من تکبّر میورزند به زودی با ذلّت وارد دوزخ میشوند! ][۲]
الدعاء هو العباده
دعا همان عبادت است.[۳]
۲- چگونه او را بخوانیم:
*وَلاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِیبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِینَ&[4] و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید، و او را با ترس و امید بخوانید، همانا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است!
*ادْعُواْ رَبَّکُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْیَهً إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ& پروردگار خود را از روی تضرّع و در پنهانی، بخوانید! که او متجاوزان را دوست نمیدارد![۵]
*وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَی فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمَآئِهِ سَیُجْزَوْنَ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ& [6]
و برای خدا، نامهای نیک است؛ خدا را به آن [نامها] بخوانید! و کسانی را که در اسماء خدا تحریف میکنند [و صفتهای او را بر غیر او مینهند، و شریک برایش قائل میشوند]، رها سازید! آنها بزودی جزای اعمالی را که انجام میدهند، میبینند!
*قُلْ أَمَرَ رَبِّی بِالْقِسْطِ وَأَقِیمُواْ وُجُوهَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ کَمَا بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ&
بگو: (پروردگارم امر به عدالت کرده است؛ و توجه خویش را در هر مسجد [و به هنگام عبادت] به سوی او کنید! و او را بخوانید، در حالی که دین [خود] را برای او خالص گردانید! [و بدانید] همانگونه که در آغاز شما را آفرید، [بار دیگر در رستاخیز به وعده گاه] بازمیگردید.[۷]
*فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ یَحْیَی وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ کَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ& ما هم درخواست او را پذیرفتیم، و یحیی را به او بخشیدیم؛ و همسرش را [که نازا بود] برایش آماده [بارداری] کردیم؛ چرا که آنان [خاندانی بودند که] همواره در کارهای خیر بسرعت اقدام میکردند(و از دیگران پیشی می گرفتند)؛ و در حال بیم و امید ما را میخواندند؛ و پیوسته برای ما [خاضع و] خاشع بودند.[۸]
۳- دلایلی که بر باطل بودن صدا زدن غیر خداوند دلالت دارد:
*وَالَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ لاَ یَخْلُقُونَ شَیْئًا وَهُمْ یُخْلَقُونَ&
معبودهایی را که غیر از خدا میخوانند، چیزی را خلق نمیکنند؛ بلکه خودشان هم مخلوقند![۹]
*ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدْعُونَ مِن دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ& این بخاطر آن است که خداوند حق است؛ و آنچه را غیر از او میخوانند باطل است؛ و خداوند بلند مقام و بزرگ است![۱۰]
*لَهُ دَعْوَهُ الْحَقِّ وَالَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ یَسْتَجِیبُونَ لَهُم بِشَیْءٍ إِلاَّ کَبَاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَی الْمَاء لِیَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاء الْکَافِرِینَ إِلاَّ فِی ضَلاَلٍ&[11]
دعوت حق از آن اوست! و کسانی را که [مشرکان] غیر از او میخوانند،]هرگز] به دعوت آنها پاسخ نمیگویند! آنها همچون ]کسی هستند[ که کفهای [دست] خود را به سوی آب میگشاید تا آب به دهانش برسد، و هرگز نخواهد رسید! و دعای کافران، جز در ضلال [و گمراهی] نیست!
*وَالَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَکُمْ وَلآ أَنفُسَهُمْ یَنْصُرُونَ&
و آنهایی را که جز او میخوانید، نمیتوانند یاریتان کنند، و نه [حتی[ خودشان را یاری دهند؛[۱۲]
*یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن یَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئًا لَّا یَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ&[13]
ای مردم! مثلی زده شد، به آن گوش فرا دهید: کسانی را که غیر از خدا میخوانید، هرگز نمیتوانند مگسی بیافرینند، هر چند برای این کار دست به دست هم دهند! و هرگاه مگس چیزی از آنها برباید، نمیتوانند آن را باز پس گیرند! هم این طلبکنندگان ناتوانند، و هم آن طلب شدگان .
*یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لِأَجَلٍ مُّسَمًّی ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ وَالَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا یَمْلِکُونَ مِن قِطْمِیرٍ& [14]
او شب را در روز داخل میکند و روز را در شب؛ و خورشید و ماه را مسخّر ]شما] کرده، هر یک تا سرآمد معینی به حرکت خود ادامه میدهد؛ این است خداوند، پروردگار شما؛ حاکمیت [در سراسر عالم] از آن اوست: و کسانی را که جز او میخوانید حتی به اندازه پوست نازک هسته خرما مالک نیستند!
*إِن تَدْعُوهُمْ لَا یَسْمَعُوا دُعَاءکُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَکُمْ وَیَوْمَ الْقِیَامَهِ یَکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ وَلَا یُنَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ& اگر آنها را بخوانید صدای شما را نمیشنوند، و اگر بشنوند به شما پاسخ نمیگویند؛ و روز قیامت، شرک [و پرستش] شما را منکر میشوند، و هیچ کس مانند ]خداوند آگاه و] خبیر تو را [از حقایق] باخبر نمیسازد![۱۵]
*وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَیْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِیَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ کَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِی بِرَحْمَهٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِکَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ عَلَیْهِ یَتَوَکَّلُ الْمُتَوَکِّلُونَ&[16] و اگر از آنها بپرسی: چه کسی آسمانها و زمین را آفریده؟ حتماً میگویند:خدا! بگو: آیا هیچ درباره کسانیکه که غیر از خدا میخوانید اندیشه کرده اید که اگر خدا زیانی برای من بخواهد، آیا آنها میتوانند گزند او را برطرف سازند؟! و یا اگر رحمتی برای من بخواهد، آیا آنها میتوانند جلو رحمت او را بگیرند؟! بگو: خداوند مرا کافی است؛ و همه متوکّلان تنها بر او توکّل میکنند!
*قُلِ ادْعُواْ الَّذِینَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلاَ یَمْلِکُونَ کَشْفَ الضُّرِّ عَنکُمْ وَلاَ تَحْوِیلاً&[17]
بگو:کسانی را که غیر از خدا [معبود خود] میپندارید، بخوانید! آنها نه میتوانند مشکلی را از شما برطرف سازند، و نه تغییری در آن ایجاد کنند.
توضیح: در بین این همه زائر که به اعتکاف و پرستش قبرها مشغول هستند بعید نیست تعدادی هم بر حسب اتفاق و به حول و قوه خداوند جواب بگیرند و مشکل آنها بر طرف گردد.
*إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُکُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لَکُمْ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ& [18]
آنهایی را که غیر از خدا میخوانید، بندگانی همچون خود شما هستند؛ آنها را بخوانید، و اگر راست میگویید باید به شما پاسخ دهند!
*قَالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ&[19] گفت: آیا هنگامی که آنها را میخوانید صدای شما را میشنوند؟!
*وَرَبَطْنَا عَلَی قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَن نَّدْعُوَ مِن دُونِهِ إِلَهًا لَقَدْ قُلْنَا إِذًا شَطَطًا&
و دلهایشان را محکم ساختیم در آن موقع که از خواب برخاستند و گفتند:(پروردگار ما، پروردگار آسمانها و زمین است؛ هرگز غیر او کسی را نمیخوانیم؛ که اگر چنین کنیم، سخنی باطل گفتهایم. [۲۰]
* وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاء وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَن یَشَاء وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِی الْقُبُور&ِ[۲۱]
و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هر کس بخواهد میرساند، و تو نمیتوانی سخن خود را به گوش آنان که در گور خفتهاند برسانی!
*إِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَی وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ&[22] مسلّماً تو نمیتوانی سخنت را به گوش مردگان برسانی، و نمیتوانی کران را هنگامی که روی برمیگردانند و پشت میکنند.
۴- بعضی آیات که بر حرام بودن صدا کردن و به دعایی خواندن غیر خدا دارد:
*وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا&[23]و همانا مساجد برای خداست و همراه خداوند کسی را به دعایی نخوانید.
*یَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَضُرُّهُ وَمَا لَا یَنفَعُهُ ذَلِکَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِیدُ&[24]
او جز خداوند کسی را میخواند که نه زیانی به او میرساند، و نه سودی؛ این همان گمراهی بسیار عمیق است.
*وَلاَ تَدْعُ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَنفَعُکَ وَلاَ یَضُرُّکَ فَإِن فَعَلْتَ فَإِنَّکَ إِذًا مِّنَ الظَّالِمِینَ&[25]
و جز خدا، چیزی را که نه سودی به تو میرساند و نه زیانی، مخوان! که اگر چنین کنی، از ستمکاران خواهی بود!
*قُلْ أَنَدْعُو مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَنفَعُنَا وَلاَ یَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَی أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اللّهُ کَالَّذِی اسْتَهْوَتْهُ الشَّیَاطِینُ فِی الأَرْضِ حَیْرَانَ لَهُ أَصْحَابٌ یَدْعُونَهُ إِلَی الْهُدَی ائْتِنَا قُلْ إِنَّ هُدَی اللّهِ هُوَ الْهُدَی وَأُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ&
بگو: آیا غیر از خدا، کسی را بخوانیم که نه سودی به حال ما دارد، نه زیانی؛ و [با این کارب،] به عقب برگردیم بعد از آنکه خداوند ما را هدایت کرد؟! همانند کسی که بر اثر وسوسههای شیطان، در زمین راه را گم کرده، و سرگردان مانده است؛ در حالی که یارانی هم دارد که او را به هدایت دعوت میکنند [و میگویند:] به سوی ما بیا! بگو: تنها هدایت خداوند، هدایت است؛ و ما دستور داریم که تسلیم پروردگار عالمیان باشیم.[۲۶]
*قُلْ أَرَأَیْتُکُم إِنْ أَتَاکُمْ عَذَابُ اللّهِ أَوْ أَتَتْکُمُ السَّاعَهُ أَغَیْرَ اللّهِ تَدْعُونَ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ&[27]
بگو: به من خبر دهید اگر عذاب خداوند به ]سراغ[ شما آید، یا رستاخیز برپا شود، آیا [برای رهایی از عذاب،] غیر از خدا را میخوانید اگر راست میگویید؟!
*وَأَعْتَزِلُکُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُو رَبِّی عَسَی أَلَّا أَکُونَ بِدُعَاء رَبِّی شَقِیًّا&[28]
و از شما، و آنچه غیر خداوند میخوانید، کنارهگیری میکنم؛ و پروردگارم را میخوانم؛ و امیدوارم در خواندن پروردگارم بیپاسخ نمانم!
۵-دلایلی که بر شرک بودن صدا زدن غیر خدواند دلالت:
*وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن یَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَن لَّا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلَی یَومِ الْقِیَامَهِ وَهُمْ عَن دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ - وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُوا لَهُمْ أَعْدَاء وَکَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ کَافِرِینََ& [29]
چه کسی گمراهتر است از آن کس که چیزی غیر خداوند را میخواند که تا قیامت هم به او پاسخ نمیگوید و از دعای آنها [کاملا] بیخبر است؟! و وقتی انسانها برانگیخته دشمنانی برای آنها می شوند و به عبادت آنها کافر می شوند.
توضیح : در این دو آیه خداوند بدعایی خواندن انسانهای دیگر را عبادت خوانده است
*قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّی وَلَا أُشْرِکُ بِهِ أَحَدًا&[30] بگو همانا فقط پرودگارم را به دعایی می خوانم و برای او احدی را ]در عبادت[ شریک قرار نمی دهم.
*وَیَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَضُرُّهُمْ وَلاَ یَنفَعُهُمْ وَیَقُولُونَ هَـؤُلاء شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللّهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللّهَ بِمَا لاَ یَعْلَمُ فِی السَّمَاوَاتِ وَلاَ فِی الأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَی عَمَّا یُشْرِکُونَ&[31]
و کسانی غیر خداوند را عبادت می کنند که نه به آنها ضرری می رسانند و نه سودی و می گویند آنها شفیعان ما نزد خداوند می باشند. بگو آیا خداوند را به چیزی که در آسمانها و زمین نمی داند خبر میدهید . پاک و بلند مرتبه است خداوند از آنچه که شرک می ورزند.
*أَلا إِنَّ لِلّهِ مَن فِی السَّمَاوَات وَمَن فِی الأَرْضِ وَمَا یَتَّبِعُ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ شُرَکَاء إِن یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ& [۳۲]
آگاه باشید قطعاً کسانی که در آسمانها و زمین هستند، از آن خدا میباشند! و آنها که غیر خدا را همتای او میخوانند، بجز گمان ]باطل[ از چیزی پیروی نمی کنند.
*بَلْ إِیَّاهُ تَدْعُونَ فَیَکْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَیْهِ إِنْ شَاء وَتَنسَوْنَ مَا تُشْرِکُونَ&[33]
]نه،] بلکه تنها او را میخوانید! و او اگر بخواهد، مشکلی را که بخاطر آن او را خواندهاید، برطرف میسازد؛ و آنچه را [امروز] همتای خدا قرارمیدهید، [در آن روز] فراموش خواهید کرد.
*قُلْ إِنِّی نُهِیتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ قُل لاَّ أَتَّبِعُ أَهْوَاءکُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذًا وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ&
بگو: من از پرستش کسانی که غیر از خدا میخوانید، نهی شدهام! بگو: من از هوی و هوسهای شما، پیروی نمیکنم؛ اگر چنین کنم، گمراه شدهام؛ و از هدایتیافتگان نخواهم بود.[۳۴]
*فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَی عَلَی اللّهِ کَذِبًا أَوْ کَذَّبَ بِآیَاتِهِ أُوْلَـئِکَ یَنَالُهُمْ نَصِیبُهُم مِّنَ الْکِتَابِ حَتَّی إِذَا جَاءتْهُمْ رُسُلُنَا یَتَوَفَّوْنَهُمْ قَالُواْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ قَالُواْ ضَلُّواْ عَنَّا وَشَهِدُواْ عَلَی أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُواْ کَافِرِینَ&
چه کسی ستمکارتر است از آن کسی است که بر خدا دروغ بندد، یا آیات او را تکذیب کند؟! آنها نصیبشان را از آنچه مقدر شده [از نعمتها و مواهب این جهان[ میبرند؛ تا زمانی که فرستادگان ما [= فرشتگان قبض ارواح] به سراغشان روند و جانشان را بگیرند؛ از آنها میپرسند: کجایند کسانیکه غیر از خدا میخواندید؟ ، میگویند: آنها [همه] گم شدند [و از ما دور گشتند!] و بر ضد خود گواهی میدهند که کافر بودند.[۳۵]
*وَإِذَا رَأی الَّذِینَ أَشْرَکُواْ شُرَکَاءهُمْ قَالُواْ رَبَّنَا هَـؤُلاء شُرَکَآؤُنَا الَّذِینَ کُنَّا نَدْعُوْ مِن دُونِکَ فَألْقَوْا إِلَیْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّکُمْ لَکَاذِبُونَ&[36]
و هنگامی که مشرکان معبودهایی را که همتای خدا قرار دادند میبینند، میگویند: پروردگارا! اینها همتایانی هستند که ما به جای تو، آنها را میخواندیم! در این هنگام، معبودان به آنها میگویند: شما دروغگو هستید!
*فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتَکُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِینَ& ]ای پیامبر!] هیچ معبودی را با خداوند مخوان، که از عذاب شدگان خواهی بود! [۳۷]
*وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَـکِن ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِی یَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ مِن شَیْءٍ لِّمَّا جَاء أَمْرُ رَبِّکَ وَمَا زَادُوهُمْ غَیْرَ تَتْبِیبٍ&
ما به آنها ستم نکردیم؛ بلکه آنها خودشان بر خویشتن ستم روا داشتند! و هنگامی که فرمان ]مجازات[ الهی فرا رسید، معبودانی را که غیر از خدا میخواندند، آنها را]از عذاب [ بی نیاز نکردند؛ و جز بر هلاکت آنان نیفزودند! [۳۸]
*وَمَن یَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الْکَافِرُونَ&
و هر کس معبود دیگری را با خدا بخواند، و مسلّماً هیچ دلیلی بر آن نخواهد داشت، حساب او نزد پروردگارش خواهد بود؛ یقیناً کافران رستگار نخواهند شد! [۳۹]
*وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ&
معبود دیگری را با خدا مخوان، که هیچ معبودی جز او نیست؛ همه چیز جز ذات [پاک] او فانی است؛ حاکمیت تنها از آن اوست؛ و همه بسوی او بازگردانده می شوید .[۴۰]
*قُلْ أَرَأَیْتُمْ شُرَکَاءکُمُ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِی مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْکٌ فِی السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَیْنَاهُمْ کِتَابًا فَهُمْ عَلَی بَیِّنَهٍ مِّنْهُ بَلْ إِن یَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُم بَعْضًا إِلَّا غُرُورًا&
بگو: آن معبودانی را که جز خدا میخوانید به من نشان دهید چه چیزی از زمین را آفریدهاند، یا اینکه شرکتی در [آفرینش و مالکیّت] آسمانها دارند؟! یا به آنان کتابی [آسمانی] دادهایم و از آن دلیلی برای [شرک] خود دارند؟!] نه هیچ یک از اینها نیست[، بلکه ظالمان فقط وعدههای دروغین به یکدیگر میدهند .[۴۱]
*وَقِیلَ ادْعُوا شُرَکَاءکُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُمْ وَرَأَوُا الْعَذَابَ لَوْ أَنَّهُمْ کَانُوا یَهْتَدُونَ& [42]و به آنها گفته میشود: معبودهایتان را که همتای خدا میپنداشتید بخوانید [تا شما را یاری کنند]! معبودهایشان را میخوانند، ولی جوابی به آنان نمیدهند! و [در این هنگام] عذاب الهی را [با چشم خود] میبینند، و آرزو میکنند ای کاش هدایت یافته بودند!
البته ما مخالف این نیستیم که در قیامت شفاعت وجود دارد ولی چون فقط به اذن خداوند میباشد از خداوند می خواهیم تا این شفاعت را نصیب ما کند!
مثلا در سنت پیامبر است که بعد از اذان بگوئیم:
اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَهِ التَّامَّهِ وَالصَّلَاهِ الْقَائِمَهِ آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِیلَهَ وَالْفَضِیلَهَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِی وَعَدْتَهُ
خداوندا، پروردگار این دعوت کامل و نماز پابرچا محمد را وسیله و فضیلت (برای ما) قرار بده و او را در مقام برگزیدهای که به او وعده دادی مبعوث کن.[۴۳]
تحقیق: عبدالحی
مقاله پیشنهادی
هدف از کار کردن و رزق حلال به دست آوردن
فرد مسلمان هرکاری که میکند، هدفش این باشد که به فرمان و حکم الهی عمل …