برخی از اقوال در مورد تقلید(۸)

قول یازدهم:

بعضی از علما چنان‌چه اجتهاد مجتهد موجب فوت وقت گردد، تقلید دیگران از او را جایز نمی‌دانند.([۱]) بعضی دیگر از جمله ابن الحکم آن را واجب دانسته‌اند.([۲]) سبکی می‌گوید: ابن سریج این نظر را دارد.([۳])

ابوالخطاب این قول را اختیار کرده که در عباداتی مانند نماز، که تأخیر آن جایز نیست، مجتهد می‌تواند از دیگری تقلید کند.([۴])

قاضی می‌گوید: ظاهر کلام امام احمد این است که مجتهدی که وقت کافی برای اجتهاد در مسئله‌ای نداشته باشد، می‌تواند از مجتهدی دیگر تقلید کند.([۵]) مزنی، ‌شاگرد امام شافعی هم در این حالت، چنین نظری را دارد و تقلید را جایز می‌داند. اما امام شافعی این نظر را ندارد و آن را منع می‌کند، به دلیل اینکه اجتهاد به نسبت وی شرط است و با تنگی وقت ساقط نمی‌شود و قاضی می‌گوید: آنچه که ما در این مورد اختیار می‌کنیم، منع تقلید است.([۶])

در کتاب «مغنی المحتاجِ» محمّدشربینی آمده که اگر مجتهدی در مسئله‌ای اجتهاد کند و مجتهد دیگر بخواهد از او تقلید کند،([۷]) برایش جایز نیست، اعم از اینکه وقت فراخ یا تنگ باشد، مانند کسی که در حکم حادثه‌ای نمی‌تواند از دیگری تقلید کند.([۸])

 

 

([۱]) همان.

([۲])ابراهیم بن مفلح حنبلی، المبدع، ۱۰/۳۷٫

([۳]) سبکی، الابهاج ،۲/۱۴۳٫

([۴]) ابراهیم بن مفلح حنبلی، المبدع، ۱۰/۳۸٫

([۵]) محمّدالخطیب شربینی، مغنی المحتاج، ‌۱/۲۶۶ .

([۶]) امام الحرمین جوینی، الاجتهاد،۱/۱۰۸٫

([۷]) همان.

([۸]) محمّدخطیب شربینی، مغنی المحتاج، ۱/۲۶۶ .