از کسانی که اجتهاد از قرن چهارم به بعد را منع میکند میپرسیم که: دلیل شرعی که شما در رابطه با تعطیل بودن باب اجتهاد یا بسته بودن آن دارید چیست؟ آنگونه که ما به کتابها و مقالات نوشته شده آنان مانند کتاب «الاجتهاد و المجتهدون» وکتاب «لزوم اتباع مذاهب الائمه» نگاه کردهایم هیچ دلیل شرعی از کتاب (قرآن) و سنت (حدیث) ندیدهایم. دوباره سوال را تکرار میکنیم، اگر برای نظر وعقیده خود در رابطه با بسته بودن باب اجتهاددلیل شرعی ندارید، پس دلیل عقلی شما در این رابطه چیست؟ تنها دلیلی که شیخ حامد – رحمه الله – و غیر از او ذکر کردهاند این است که هرگاه باب اجتهاد باز شود، کسانی که شایستگی و اهلیّت این کار را ندارند در این زمینه وارد میشوند، در نتیجه دین را فاسد میکنند، و احکامات دینی را بازیچه دست خود قرار داده و در نهایت باعث بوجود آوردن بینظمی، آشفتگی، و بالاخره هرج و مرج دینی میشوند.
و این نوع اعتراض، صد درصد باطل و غیرمنطقی است و اگر از کوچکترین صحت و درستی و اعتبار برخوردار میبود. خداوند –عز و جل – ما را بدان رهنمود میکرد و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم نیز ما را بدان سفارش میکرد، از آن جهت که هیچ احدی نسبت به الله – عز و جل – مصلحت دینی و دنیای انسان را نمیداند و همچنین هیچ احدی در مقایسه با الله (جل جلاله) نسبت به ضرر و زیان انسان در دنیا و آخرت آگاه نیست. در این رابطه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «ما ترکت شیئاً مما أمرکم الله به إلا قد أمرتکم به، ولا ترکت شیئاً مما نهاکم الله عنه إلا و قد نهیتکم عنه…»[۱].
«هرآنچه را که خداوندشما را به آن امر کرده بود، من نیز شما را بدان امر کردم، و هر آنچه را که خداوندشما را از آن نهی کرده بود من نیز شما را از آن نهی کردم»
پس آیا منطقی است یعنی عقل این را قبول میکند که خداوند از شرّ بزرگی آگاه باشد که مسلمانان را فراگرفته و هرج و مرج دینی در بین آنان ایجاد میکند، اما مسلمانان را از آن دور نکند؟در غیر این در صورت – العیاذ بالله-در رابطه با هدایت وراهنمایی آنان کوتاهی کرده است یا – العیاذ بالله – خداوند فراموش کرده است از چیزی که دین و آخرت آنان را از بین میبرد، با خبر سازد، پاک و منزه است الله جل جلاله – بلند مرتبه و بزرگ است همانطور که خود میفرماید: ﴿وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیّٗا ۶۴﴾ [مریم: ۶۴]. «وخداوند هیچ چیز را فراموش نمیکند»
عقل و درک و فهم انسان مسلمان چگونه ممکن است تصور کند که خداوند میداند همانا خطر بزرگ و شری همگیر و قریب الوقوع مسلمانان را فرا میگیرد ولی آنان را از این خطر بزرگ، آگاه نمیسازد، در نتیجه بظاهر ادعا کنندگان علم چندین قرن آمدهاند تاآنچه را که خداوند العیاذ بالله – نازل نکرده است، جبران کنند و شریعت او را تکمیل گردانند؟ وای بر شما بخاطر این گفته خطرناک و بهتان و افترای باطل درحقیقت دری که الله – سبحانه و تعالی – بگشاید، هیچ انسانی در هر مقام و مرتبهای هرکس که باشد نمیتواند آن را ببندد، حقیقتاً باب اجتهاد را الله تبارک و تعالی گشوده است زیرا او میداند که برای استمرار و احیاء دین و امت اسلامی لازم و ضروری است. پس چطور میتوانید آن را ببندید؟ همانا خدواند – سبحانه و تعالی – کسی راکه بدون اذن و اجازه الله –تبارک و تعالی – قانون گذاری میکند تهدید کرده است و او را دچار عذاب سختی میکند و میفرماید:
﴿أَمۡ لَهُمۡ شُرَکَٰٓؤُاْ شَرَعُواْ لَهُم مِّنَ ٱلدِّینِ مَا لَمۡ یَأۡذَنۢ بِهِ ٱللَّهُ﴾ [الشوری: ۲۱].
«شاید آنان انبازها و معبودهایی دارند که برای ایشان دینی را پدید آوردهاند که خداوند بدان اجازه نداده است (و از آن بیخبر است؟»
و همچنین کسانی که بدون اذن و اجازه الله تبارک و تعالی که حلال را حرام و حرام را حلال میکنند، در زمره افراد بالا که مورد تهدید شدید خداوند قرار میگیرند برمی شمارددرمورداهل کتاب میفرماید:
﴿ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ﴾ [التوبه: ۳۱]. «یهودیان و ترسایان علاوه بر خدا، علما دینی و پارسایان خود را هم به خدایی پذیرفتهاند» (چرا که علما و پارسایان، حلال خدا را حرام، و حرام خدا را حلال میکنند، و خودسرانه قانونگذاری مینمایند، ودیگران هم از ایشان فرمان میبرند و سخنان آنان را دین میدانند و کورکورانه به دنبال ایشان روان میگردند…].
در حدیثی از عدی پسر حاتم وارد شده که از پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد عبادت اهل کتاب سئوال کرد و پیامبر صلی الله علیه وسلم در جواب او فرمودند که عالمان دینی و پارسایان، حرام را بر ایشان حلال و حلال را برای آنان حرام میکردند و مردمانشان از آنان تبعیت میکردند عبادتشان به این ترتیب بود. لذا اگر تحریم کردن حلالی و حلال کردن حرامی دلالت بر گمراهی و شرک بکند، پس بستن و تعطیل کردن بابی که خداوند آن را گشوده است و آن را مصدری از مصادر و مراجع قانون گذاری و اصلی از اصول اسلام قرار داده است، چگونه خواهد بود؟ و با این کار مسلمانان را از نعمتی بزرگ که خداوند بر آنها نازل کرده است محروم میگردانند؟ چه کسی برای انجام این کار به آنان اجازه داده است؟ ﴿ءَآللَّهُ أَذِنَ لَکُمۡۖ أَمۡ عَلَى ٱللَّهِ تَفۡتَرُونَ ۵٩﴾ [التوبه: ۹۵]. «آیا خدا به شما اجازه داده است یا اینکه بر خدا دروغ میبندید و از زبان خدا چیزهایی میگویید و میکنید که خدا بدانها دستور نداده است؟»
۱- بروایت شافعی در سننش(۱/۱۴) مرسلاً و طبرانی و بمجموع طرق آن صحیح است.