ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺪﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ، ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺪﻋﺖ ﺑﻮﺩﻥ ﯾﺎ ﻧﺒﻮﺩﻥﺗﺼﻮﻑ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮﯼ ﺧﻮﺍﻫﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ
ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺪﻋﺖ ﺭﺍ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ :ﺑﺪﻋﺖ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﮑﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ
ﺍﻟﻒ- ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﭼﯿﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﯼ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ :
{ﻗُﻞْ ﻣَﺎ ﮐُﻨْﺖُ ﺑِﺪْﻋًﺎ ﻣِﻦَ ﺍﻟﺮُّﺳُﻞِ} (ﺍﻷﺣﻘﺎﻑ ۹/ ).
« ﺑﮕﻮ : ﻣﻦ ﻧﻮﻇﻬﻮﺭ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺍﻥ (ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮﺩ ﺍﯾﺸﺎﻥ) ﻧﯿﺴﺘﻢ » .
ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪﻩ ﺍﻡ ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﺯﯾﺎﺩﯼﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﯼ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﻡ .
ﻭ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻭ ﺟﺪﯾﺪﻭ ﺷﮕﻔﺖ ﺁﻭﺭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ،ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ : « ﺃﺑﺪَﻉَ،ﺍﺑﺘﺪَﻉَ ﻭ ﺗﺒﺪَّﻉَ » ﯾﻌﻨﯽ ﭼﯿﺰ ﺟﺪﯾﺪﯼ ﺭﺍ
ﺁﻭﺭﺩ .
ﻭ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﯼ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ :
«ﻭَﺭَﻫْﺒَﺎﻧِﯿَّﺔً ﺍﺑْﺘَﺪَﻋُﻮﻫَﺎ ﻣَﺎ ﮐَﺘَﺒْﻨَﺎﻫَﺎ ﻋَﻠَﯿْﻬِﻢْ » ( ﺍﻟﺒﻘﺮﻩ ۱۱۷/ )
« ﻭ ( ﭘﯿﺮﻭﺍﻥ ﻋﯿﺴﯽ ) ﺭﻫﺒﺎﻧﯿﺘﯽ ﺭﺍ ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﻭﺍﺟﺐ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﯾﻢ » .
ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﺯﻣﯿﻦ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ .
ﻗﺮﺁﻥ ﮐﺮﯾﻢ ﺫﺍﺕﺑﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ :
{ﺑَﺪِﯾﻊُ ﺍﻟﺴَّﻤَﺎﻭَﺍﺕِ ﻭَﺍﻟْﺄَﺭْﺽِ} ﺍﻟﺤﺪﯾﺪ ۲۷/ ).
« ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﺯﻣﯿﻦ ﺍﻭﺳﺖ » .
ﺏ – ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺭﻧﺞ ﻭ ﺧﺴﺘﮕﯽ . ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺘﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻻﻏﺮﯼ ،ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻭ ﯾﺎ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ
ﻣﯽ ﺧﻮﺍﺑﺪ ،ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ «ﺃﺑﺪﻋﺖ ﺍﻹﺑﻞ » .
ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﻭﺍﮊﻩ « ﺇﺑﺪﺍﻉ » ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻟﻨﮕﯿﺪﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ
ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯿﺮﻭﺩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ : « ﺃﺑﺪﻋﺖ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﻠﺘﻪ » ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺘﺮﺵ ﻟﻨﮕﯿﺪ. ( ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ : ﺍﺑﻦ
ﻣﻨﻈﻮﺭ،ﻟﺴﺎﻥﻋﺮﺏ،ﺑﯿﺮﻭﺕ،ﺩﺍﺭﺻﺎﺩﺭ،ﺝ ۸ ،ﺹ ۷ ﻭﻓﯿﺮﻭﺯ ﺁﺑﺎﺩﯼ،ﻗﺎﻣﻮﺱ ﺍﻟﻤﺤﯿﻂ، ﺍﻟﻤﺆﺳﺴﺔﺍﻟﻌﺮﺑﯿﺔ،ﺝ ۳ ،ﺹ ۴-۳ ).
-۲ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻌﻨﯽ ﺩﻭﻡ ﺑﺪﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﻭﻝ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ : ﭼﺮﺍ ﮐﻪ «ﺃﺑﺪﻋﺖ ﺍﻟﺮﺍﺣﻠﺔ » ﺑﻪ ﺍﯾﻦ
ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺘﺮ ﺑﺪﻭﻥ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻗﺒﻠﯽ ﺩﭼﺎﺭ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺷﺪ .
ﺍﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻫﻢ ﺩﺭ«ﻟﺴﺎﻥ ﺍﻋﺮﺍﺏ )« ﺝ۸ ،ﺹ ۸ ) ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ : «ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺗﻮﻗﻒ ﺷﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺘﯽ
ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﺎﺩﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﻭ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﭼﯿﺰﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖ .
ﺣﺪﯾﺚ ﺯﯾﺮ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺴﻠﻢ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ : « ﮐﯿﻒ
ﺃﺻﻨﻊ ﺑﻤﺎ ﻋﻠﯽ ﻣﻔﻬﺎ ».
« ﺍﮔﺮ ( ﺍﺯ ﮔﻠﻪ ﯼ ﺷﺘﺮﺍﻥ ) ﺷﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻓﺘﺎﺩ ،ﺑﺎ ﺍﻭ ﭼﮑﺎﺭ ﮐﻨﻢ؟ ».
ﺍﺑﻦ ﺍﺛﯿﺮ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ «ﺍﻟﻨﻬﺎﯾﺔ ﻓﯽ ﻏﺮﯾﺐ ﺍﻟﺤﺪﯾﺚ ﻭ ﺍﻷﺛﺮ )«ﺝ ۱،ﺹ۱۰۷) ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﯽ
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .
ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻭﺍﮊﻩ ﯼ « ﺑﺪﻋﺔ »ﻣﺼﺪﺭ ﻧﻮﻋﯽ ﺍﺯ «ﺍﺑﺘﺪﺍﻉ » ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ
ﻫﺮ ﭼﯿﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻧﻪ ﺍﻟﮕﻮ ﻭﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﯿﺮ ﻭ ﺷﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ
ﺭﻭﺩ .
( ﺍﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ،ﻟﺴﺎﻥ ﺍﻟﻌﺮﺏ،ﺝ۸ ،ﺹ ۸ ).
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺮﻋﯽ ﺑﺪﻋﺖ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ، ﺑﺮﺧﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺳﻨﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﭼﯿﺰﯼ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺼﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ
( ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ) ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ، ﺧﻮﺍﻩ ﺁﻥ ﭼﯿﺰ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻭ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﯾﺎﻣﺬﻣﻮﻡ ﻭ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ.
ﻭﻟﯽ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ،ﻭﺍﺿﺢ ﺗﺮﯾﻦ،ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﻣﺤﮑﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺪﻋﺖ ﺍﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ
ﺍﺳﺖ ﮐﻪ : ﺑﺪﻋﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺭﻭﺷﯽ ﺩﺭ ﺩﯾﻦ ( ﺟﻬﺖ ﺩﯾﻨﺪﺍﺭﯼ) ﺷﺒﯿﻪ ﺭﺍﻩ ﻭﺭﻭﺵ
ﺷﺮﯾﻌﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﺮﺏ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺷﺮﻋﯽ ﻭ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .
ﺷﺎﻃﺒﯽ،ﺍﻻﻋﺘﺼﺎﻡ،ﺑﯿﺮﻭﺕ،ﺩﺍﺭﺍﻟﻤﻌﺔ،ﺝ ۱ ،ﺹ ۳۷ ).
ﺑﺎﻗﯿﺪ «ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﺮﺏ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ » ﺑﺪﻋﺖ ﻫﺎﯼ ﺩﻧﯿﻮﯼ ﺍﺯ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺎﺷﯿﻦ،ﺗﻔﻨﮓ،ﻫﻮﺍﭘﯿﻤﺎ،ﺗﺄﻟﯿﻒ ﮐﺘﺎﺏ
ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺪﻋﺖ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ : ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻫﺎ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﻣﺸﺮﻭﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺮﻭﻋﯿﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺺ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ
ﺷﻮﺩ : ﻫﺮ ﺁﻥ ﭼﯿﺰﯼ ﮐﻪ ﻭﺍﺟﺐ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻭ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺸﻮﺩ ،ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﭼﯿﺰ ﻫﻢ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ .
ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺪﻋﺖ ﻫﺎﯼ ﺩﻧﯿﻮﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ ﯼ ( ﻭﺍﺟﺐ ،ﻣﺴﺘﺤﺐ،ﺣﺮﺍﻡ،ﻣﮑﺮﻭﻩ
ﻭﻣﺒﺎﺡ) ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﺪﻋﺖ ﻫﺎﯼ ﺩﯾﻨﯽ ﺁﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻋﺰ ﺑﻦ ﻋﺒﺪﺍﻟﺴﻼﻡ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ .
( ﻋﺰ ﺑﻦﻋﺒﺪﺍﻟﺴﻼﻡ،ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺍﻷﺣﮑﺎﻡ ﻓﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﻷﻧﻌﺎﻡ،ﺑﯿﺮﻭﺕ،ﺩﺍﺭﺍﻟﮑﺘﺎﺏ ﺍﻟﻌﻠﻤﯿﺔ،ﺝ ۲ ،ﺹ ۱۷۲-۱۷۴)
ﺣﺎﻝ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺪﻋﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﯾﺪ ﻋﻠﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩﯾﻢ ﻭ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺪﻋﺖ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﺮﺏ ﺍﻟﯽ
ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺵ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﻣﺮ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻧﻔﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ .
ﺣﺎﻝ ﺁﯾﺎ ﺗﺼﻮﻑ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ؟ ﻭ ﺁﯾﺎ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﻣﺮ
ﻭ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟ ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻡ ﺣﺪﯾﺚ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﻣﺮ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺻﻮﻓﯽ ﺑﻨﺎﻣﻨﺪ ﻭ ﺑﺠﺎﯼ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ، ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﮑﺎﻥ ﺟﺪﯾﺪﯼ ﺑﻨﺎﻡ ﺧﺎﻧﻘﺎﻩﺩﺭﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺭﻭﺷﻬﺎﯼ ﻋﺠﯿﺐ ﻭ ﻏﺮﯾﺐ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺫﮐﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﯼ ﻣﺮﯾﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ !
ﺁﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎﻡ ﺧﺎﻧﻘﺎﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ؟ ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻡ ﺣﺪﯾﺚ ﻭﺭﻭﺍﯾﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﯾﺎ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺻﻮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟
وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین