وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ماه رجب، ماهی که در این روزها در حال سپری شدن است یکی از چهار ماه حرام است که ماههای حرام عبارتند از: رجب و سه ماه متوالی ذوالقعده، ذوالحجه و محرم.
این چهار ماه دارای ویژگی های مشخصی هستند که در آن با هم مشترک اند که به خاطر حرمت بیشتر آنها نسبت به ماههای دیگر حرام نامیده شده اند. الله سبحانه و تعالی می فرماید: (بی گمان تعداد ماهها نزد پروردگار در کتاب الله از آن روز که آسمانها وزمین را آفریده دوازده ماه است، که چهار ماه از آن حرام است)[۱].
و بر تمام مسلمانان واجب است که چه در این ماه و چه در ماه های دیگر اعمالی را انجام دهند که در شرع جایز باشد و در سنت ثابت شده باشد بدون اینکه از حد آنها تجاوز کنند.
بنا بر این جایز نیست بدون داشتن دلیل از کتاب یا سنت عبادتی را مختص به این ماه قرار دهیم. مثلا مشرکین در جاهلیت این ماه را به روزه گرفتن اختصاص قرار می دادند و از این طریق آن را بزرگ می داشتند.
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: (همه احادیث مربوط به اختصاص دادن ماه رجب به روزه ضعیف بلکه موضوع هستند که اهل علم به هیچ یک از آنها استدلال نمی کند. و جزو احادیث ضعیفی نیست که در فضائل روایت شده باشد بلکه عموم آنها از موضوعات و دروغ است. و همچنین می فرماید: ماه رجب را اهل جاهلیت بزرگ می داشتند اما وقتی اسلام آمد این عمل ترک شد.
برخی از مردم در ماه رجب نماز معینی با صفات غریبی را می خوانند که آن را (نماز رغائب) می نامند. این نماز را در اولین شب جمعه ماه رجب بین مغرب و عشا می خوانند. در حالی که نمی دانند این نماز عمل بدعت منکری است که به اتفاق اهل علم قبل از قرن چهارم هجری هرگز وجود نداشته یعنی بعد از آن به وجود آمده است.
از امام نووی رحمه الله درباره این نماز پرسیده شد که آیا این نماز سنت است یا بدعت؟ ایشان فرمود: بدعت بسیار زشت و منکری است که از تمام اعمال منکر دیگر بدتر است. و بر شخصی که آن را انجام می دهد واجب است آن را ترک کند و از آن دوری جوید. و شخص با دیدن انجام آن در بیشتر کشورها توسط افراد فریب نخورد و نه به خاطر ذکر آن در کتاب هایی چون (قوت القلوب) و (احیاء علوم دین) و غیره زیرا شکی در بدعت بودن آن نیست.
و در حدیث صحیح رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرمایند: (هر کس عملی را در دین به وجود آورد که در آن نباشد، پس آن عمل رد شده است)[۲].
و در صحیح مسلم و غیره چنین آمده: (هر بدعتی گمراهی است)[۳]. علاوه بر این الله جل و علا دستور داده که در هنگام جدایی و اختلاف به کتاب الله و سنت رسولش مراجعه کنید: (پس اگر در چیزی نزاع کردید، به سوی الله و رسولش برگردید اگر به الله و روز قیامت ایمان دارید)[۴]. و نگفته که از جاهلان و نادانان پیروی کنید.
و حافظ ابن رجب رحمه الله در این باره می فرماید: (اختصاص دادن نمازی خاص در ماه رجب صحیح نیست. و تمام احادیثی که درباره نماز رغائب در اولین شب جمعه از ماه رجب روایت شده، دروغ و باطل است و صحیح نیست. و نزد جمهور علماء این نماز بدعت است و از جمله کسانی که آن را بیان بیان کرده اند: ابو اسماعیل انصاری، ابوبکر سمعانی، ابو الفضل ابن ناصر، ابو الفرج بن الجوزی و غیره است. اما علمای متقدم آن را ذکر نکرده اند زیرا این بدعت بعد از عصر آنان اتفاق افتاده بلکه اولین باری که اتفاق افتاد بعد از ۴۰۰ سال بود. بدین دلیل متقدمین آن را ذکر نکرده اند و درباره آن صحبت نکرده اند). و بسیاری از اقوال علما که در این باره بسیار زیاد است.
از بدعت های دیگر در ماه رجب این است که برخی از مردم به مدینه می روند برای زیارتی به نام زیارت رجبیه زیرا گمان می کنند که آن سنت است. در حالی که اصلی ندارد. و شکی نیست که رفتن به مسجد نبوی در هر وقت و زمانی جایز است. اما تخصیص دادن آن به ماه یا روز معین نیاز به دلیل دارد. و هیچ دلیلی برای تخصیص ماه رجب برای رفتن به مسجد نبوی نداریم. به همین دلیل انجام آن به عنوان سنت در این ماه امری بدعی است که هیچ دلیل شرعی ندارد.
و بعضی از مردم شب ۲۷ ماه رجب را جشن می گیرند، با این اعتقاد که آن، شب اسراء و معراج است در حالی که این کار در هیچ یک از قرون مفضله انجام نشده است.
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در این باره می فرماید: (مسلمانی را نمی شناسم که شب اسراء و معراج را بر شب های دیگر برتری دهد حتی شب قدر. و هیچ یک از صحابه و تابعون این شب را برای انجام عمل خاصی اختصاص ندادند و هر گز آن را بیان هم نکرده اند).
و باید بدانیم که پیروی از رسول الله صلی الله علیه و سلم در حقیقت همان گرفتن آنچه که انجام داده و ترک آنچه را رها کرده است؛ می باشد. و کسی که چیزی بر سنت می افزاید و یا کم می کند در واقع شانسش در پیروی از ایشان را کم کرده اما زیاد کردن به آن خطرناک تر است زیرا پیشی گرفتن از الله و رسولش به حساب می آید. و الله سبحانه و تعالی در این باره می
فرماید: (ای کسانی که ایمان آوردید در انجام کاری از الله و رسول او پیشی نگیرید و از الله بترسید زیرا الله شنوای داناست)[۵].
و بدانید که در احادیث زیادی ثابت شده که رسول الله صلی الله همه را به تمسک به سنت و تحذیر از بدعت تشویق کرده است. از جمله حدیثی که امام احمد در مسندش و ابن حبان در صحیحش و غیره از صحابی جلیل عرباض بن ساریه رضی الله عنه روایت کرده اند که فرمود: (رسول الله صلی الله علیه و سلم ما را موعظه ای داد که قلبها از آن به هراس آمد و چشمها از آن اشک ریز شد، یکی از صحابه گفت: ای رسول الله مثل اینکه موعظه خداحافظی است، پس ما را بیشتر وصیت فرما، ایشان فرمودند: شما را به تقوای الله عزوجل و سمع و طاعت ولی امرتان سفارش می کنم، و لو اینکه برده ای بر شما امیر شود. و کسی از شما که بیشتر از من زندگی کند اختلاف زیادی را خواهد دید پس به سنت خلفاء راشدین (راستین) و مهدیین ( هدایت یافتگان به حق) تمسک جویید و آن را محکم بگیرد و مبادا به بدعت روی آورید که هر بدعتی گمراهی است)[۶].
کمی به این قول رسول الله صلی الله علیه و سلم فکر کن که می فرماید: (و کسی از شما که بیشتر از من زندگی کند اختلاف زیادی را خواهد دید). و این اشاره دارد به اینکه اختلاف و جدایی در این امت اتفاق خواهد افتاد. و راه خروج از این اختلاف و یا دوری از آن به دو امر اساسی بستگی دارد که عبارتند از:
۱ـ تمسک به سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم.
۲ـ دوری از بدعت و تحذیر از آن.
و به دلیل مهم بودن آن و نیاز مردم به آن رسول الله صلی الله علیه و سلم در هر خطبه جمعه آن را بیان می کردند. چنان که در حدیث صحیح مسلم آمده: (اما بعد. بهترین سخن، کتاب الله است و بهترین رهنمود، رهنمود محمد صلی الله علیه و سلم، و بدترین امور بدعت (نوآوری در دین) است و هر بدعت، گمراهی است)[۷].
بنا بر این بر همگی ما ملازمه سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم و تمسک به آن واجب است. همان طور که واجب است از بدعت دوری کنیم.
منبع: موقع عبد الرزاق بن عبد المحسن البدر
مترجم: ام محمد
[۲] ـ متفق علیه: ” من عمل عملاً لیس علیه أمرنا فهو ردّ”.
[۳] ـ ” کلُّ بدعه ضلاله”.
[۴] ـ نساء:۵۹: ” فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّـهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ”.
[۵] ـ حجرات:۱: ” یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّـهِ وَرَسُولِهِ ۖ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ”.
[۶] ـ سنن ترمذی، ابی داود مسند امام احمد، صحیح ابن حبان: “وَعَظَنَا رَسُولُ اللَّهِ مَوْعِظَهً بَلِیغَهً ذَرَفَتْ مِنْهَا الْعُیُونُ وَوَجِلَتْ مِنْهَا الْقُلُوبُ فَقَالَ رَجُلٌ: إِنَّ هَذِهِ مَوْعِظَهُ مُوَدِّعٍ فَمَاذَا تَعْهَدُ إِلَیْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ :« أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اللَّهِ وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَهِ وَإِنْ عَبْدٌ حَبَشِیٌّ فَإِنَّهُ مَنْ یَعِشْ مِنْکُمْ یَرَی اخْتِلاَفًا کَثِیرًا وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُورِ فَإِنَّهَا ضَلاَلَهٌ فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ مِنْکُمْ فَعَلَیْهِ بِسُنَّتِی وَسُنَّهِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِینَ الْمَهْدِیِّینَ عَضُّوا عَلَیْهَا بِالنَّوَاجِذِ »،« وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُورِ؛ فَإِنَّ کُلَّ مُحْدَثَهٍ بِدْعَهٌ وَکُلَّ بِدْعَهٍ ضَلاَلَهٌ”.
[۷] ـ صحیح مسلم: ” أما بعد فإن خیر الحدیث کتاب الله وخیر الهدی هدی محمد صلی الله علیه وسلم وشر الأمور محدثاتها وکل بدعه ضلاله”