بدعت های سیئه و حسنه

بدعت چیست و اگر لطف کنید راجع به بدعت حسنه و سیئه نظریات بزرگان دین را توضیح دهید

پاسخ

وعلیکم السلام و رحمه الله وبرکاته

الحمدلله؛

بین این دو حدیث(در بخش ششم اشاره شده) هیچگونه تضاد و اختلافی وجود ندارد. بلکه این قول پیامبر صلی الله علیه وسلم « کل بدعه ضلاله» کلامی عام است که شامل همه بدعتها می باشد و هیچ استثنایی قائل نشده است. این حدیث از چند طریق از ایشان صلی الله علیه وسلم روایت شده از جمله در صحیح مسلم از طریق جابر رضی الله عنه آمده که گفت: پیامبر صلی الله علیه وسلم در خطبه مشهورش فرمود: اما بعد: هر آینه بهترین سخن کتاب خدا است و بهترین راه هدایت راه هدایت محمدی است و بدترین امور آن است که نوپیدا باشد، وهر امری نوپیدا گمراهی است.
امام نسائی در روایت اضافه کرده که: « و همه گمراهی ها در آتش اند» . همچنین ابوداود و دیگران از عرباض بن ساریه رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده که فرمود: «از نوآوری در کارهای دین بپرهیزید که هر نوآوری بدعت و هر بدعتی گمراهی است» و این عام بوده و هیچ استثنایی در آن وجود ندارد. پس هر بدعت قولی، فعلی یا عقیدتی که مردم ایجاد می کنند داخل این حدیث بوده و گمراهی می باشد چنانکه می فرماید: «مَنْ أَحْدَثَ فِی أَمْرِنَا هَذَا مَا لَیْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ» متفق علیه.
یعنی: «هرکس در دین ما چیزی را که جزء آن نیست ایجاد کند باطل است».
و در روایت مسلم از عایشه رضی الله عنها آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: «مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَیْسَ عَلَیْهِ أَمْرُناَ فَهُوَ رَدٌّ» ترجمه: «هر کس کارى کند که برابر دستور ما نباشد، آن کار مردود است». پس همه بدعتهای ایجاد شده داخل حدیث می باشد. پس واجب است که از آن تحذیر کرد. اما این گفته پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: «مَنْ سَنَّ فی الإِسْلام سُنهً حَسنهً فَلَهُ أَجْرُهَا، وأَجْرُ منْ عَملَ بِهَا مِنْ بَعْدِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ ینْقُصَ مِنْ أُجُورهِمْ شَیء، ومَنْ سَنَّ فی الإِسْلامِ سُنَّهً سیَّئهً کَانَ عَلیه وِزْرها وَوِزرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ بعْده مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَوْزارهمْ شَیْءٌ» ترجمه: کسیکه در اسلام روش و طریقهء نیکویی را اساس گذارد، برای اوست مزد آن و مزد کسی که بعد از او آن کار را انجام دهد، بدون اینکه از مزد شان چیزی کم شود. و کسی که در اسلام روش و طریقهء بدی را اساس گذارد، بر وی گناه آن است و گناه کسی که بعد از وی مرتکب آن می شود، بدون اینکه از گناهان شان چیزی کم شود.
این حدیث در احیای سنت نبوی و اظهار آن بوده و هیچگونه احداث بدعتی در آن نیست. بلکه احیای سنتی است که مردم آن را فراموش کرده اند. پس کسی که سنتی را احیا کند و آن را نشر دهد؛ این اجر عظیم برای او خواهد بود مانند کسی که به این سنت عمل می کند اجر خواهد داشت. و این گفته : « من سنّ» یعنی: هر کس که سنتهایی را اظهار کرده و آن را میان مردم احیا کند که سبب ورود این حدیث بیانگر این مهم می باشد. سبب ورود این حدیث چنین می باشد که پیامبر صلی الله علیه وسلم جماعتی از قوم «مضر» را دیدند که لباسهای کهنه و پاره ای بر تن داشتند که فقر و احتیاج از ظاهر آنها کاملا آشکار بود. سپس بعد از نماز خطبه خوانده و این فرمایش الله متعال را تلاوت کردند: {یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَهٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً کَثِیرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِی تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا [(۱) سوره النساء]. وآیه الحشر: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ} [سوره الحشر (۱۸)].
فجاء رجل من الناس بصره من فضه کادت کفه تعجز عنها ، بل قد عجزت، فلما رأى النبی – صلى الله علیه وسلم – هذا الرجل، ورأى الناس تتابع فی الصدقه بأسبابه، قال: (من سن فی الإسلام سنه حسنه..).
سپس فرمود: باید صدقه بدهد مرد از دینارش از درهمش، از لباسش، از پیمانهء گندم و خرمایش…تا آخر حدیث. بعد مردی از انصار همیانی آورد که نزدیک بود دستش از حمل آن عاجز شود، بلکه عاجز شده بود. پس مردم به تعقیب همدیگر آمدند بحدی که دو انبار از طعام و لباس جمع شد. سپس پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: (من سن فی الإسلام سنه حسنه..)
یعنی کسی که این سنت را ظاهر، بیان و به سوی آن شتاب کند تا اینکه مردم به او اقتدات کنند. پس هر کس به او نیز اقتدا کند؛ اجری عظیم داشته که از اجر فاعل اصلی آن چیزی کم نخواهد شد. پس سبب ورود حدیث بیانگر و روشن کننده مفهوم حدیث می باشد.