بخل ورزی

فرد مسلمان نباید دارای صفت بخل و تنگ چشمی باشد،برای اینکه مورد خشم و غضب خداوند سبحان و همه ی مردم واقع می شود. از پیامبر  صلى الله علیه و سلم روایت شده است، که می فرماید: (خصلتان لا تجتمعان فی مؤمن: البخل، و سوء الخلق) [ترمذی] یعنی: “این دو خصلت در مؤمن گرد نمی آیند: بخل و بدخلقی.”

جزاء تنگ چشمی:

خداوند در بسیاری آیات قرآن کریم از انسان بخیل خرده گرفته، و او را از آن بر حذر داشته است. خداوند عزوجل می فرماید: {و لا تحسبن الذین یبخلون بما آتاهم الله من فضله خیرًا لهم بل هو شر لهم سیطوقون ما بخلوا به یوم القیامه و لله میراث السموات و الأرض و الله بما تعملون خبیر}.
[آل عمران: ۱۸۰] یعنی: ” و کسانى که به آنچه خدا از فضل خود به آنان عطا کرده بخل مى‏ورزند هرگز تصور نکنند که آن [بخل] براى آنان خوب است بلکه برایشان بد است به زودى آنچه که به آن بخل ورزیده‏اند روز قیامت طوق گردنشان مى‏شود میراث آسمانها و زمین از آن خداست و خدا به آنچه مى‏کنید آگاه است.”

همچنین خداوند متعال می فرماید: {و الذین یبخلون و یأمرون الناس بالبخل و یکتمون ما أتاهم الله من فضله و أعتدنا للکافرین عذابًا مهینًا} [نساء: ۳۷] یعنی: ” همان کسانى که بخل مى‏ورزند و مردم را به بخل وامى‏دارند و آنچه را خداوند از فضل خویش بدانها ارزانى داشته پوشیده مى‏دارند و براى کافران عذابى خوارکننده آماده کرده‏ایم.”

خداوند عاقبت انسان های بخشنده را خوشبختی و رستگاری قرار داده است. در این مورد می فرماید: {و من یوق شح نفسه فأولئک هم المفلحون} [حشر: ۹] یعنی: ” … و هر کس از خست نفس خود مصون ماند ایشانند که رستگارانند.”

زیان بخل ورزی به خود شخص برمی گردد، و درون وی هیچگاه راحت نیست. خداوند متعال می فرماید: {و من یبخل فإنما یبخل عن نفسه و الله الغنی و أنتم الفقراء} [محمد: ۳۸] یعنی: ” … و هر کس بخل ورزد تنها به زیان خود بخل ورزیده و [گرنه] خدا بى‏نیاز است و شما نیازمندید…”

پیامبر صلى الله علیه و سلم از بخل به خدا پناه می برد و در دعایش می فرماید: (اللهم إنی أعوذ بک من البخل، و أعوذ بک من الجبن، و أعوذ بک أن أُرَدَّ إلى أَرْذَلِ العمر) [بخاری] یعنی: “بار خدایا من از ترس و بخل و از اینکه به پست ترین عمر باز گردانده شوم به تو پناه می جویم.”

در جایی دیگر پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده است: (ثلاث مهلکات: هوًى مُتَّبَع، و شُحٌّ (بخل) مطاع، و إعجاب المـرء بنفسه) [طبرانی] یعنی: “سه چیز تباه کننده است: میل و هوسی که دنیال شود، و آزمندی (بخلی) که از آن فرمان برند و تحسین و شگفت شخص از خویش.”

و می فرماید: (و اتقوا الشح؛ فإن الشح أهلک من کان قبلکم..حملـهم على أن سفـکوا دماءهم و استحلوا محارمهم) [مسلم] یعنی: ” و از آزمندی بپرهیزید، زیرا آزمندی مردمی را که پیش از شما بودند، هلاک ساخت، وادارشان کرد، تا خونهای شانرا بریزند، و محارم شانرا حلال شمارند.”

یکی از حکما چنین گفته است: انسان بخیل هیچ دوستی ندارد. و یکی دیگر می گوید: بذل و بخشش سزاوار مدح و تمجید است، و در بخل مستوجب ذم و خرده گیری است. و دیگری می گوید: غذای بخشنده درمان، و غذای بخیل درد است.
در نهایت باید گفت که فرد مسلمان باید صفات بذل و بخشش را لازمه ی بقاء و دوام خود قرار دهد، و از بخل و تنگ چشمی دوری کند تا به خوشنودی و بهشت خداوند نایل گردد.

مترجم: مسعود