بالاترین درجه علماء اهل سنت از نظر علمی چیست؟

الحمدلله،

اگر منظور شما اینست که آیا همانگونه که در بین تشیع مدارج مختلف علمی وجود دارند مانند: حجه الاسلام! آیت الله، مرجع تقلید، در بین علمای اهل سنت نیز چنین مدارج مختلفی وجود دارد یا خیر؟ باید گفت: خیر، چنین مدارج و یا القاب مشابهی وجود ندارد، و هرآنکس که اهل علم باشد او جزو طبقه علماء محسوب می شود و این لقب (عالم) را در دانشگاه یا حوزه یا نهاد خاصی به کسی نمی دهند! مثلا اینگونه نیست که اگر کسی در دانشگاه الازهر فارغ التحصیل شود در پایان به او بگویند: عالم! یا لقب مشابهی …

قاعده چنین است که: هرآنکس در کسب علوم شرعیه مختلف تلاش کند تا جائیکه در مباحث مختلف دینی متخصص شود، او شایسته لفظ (اهل علم) یا (عالم) را دارد و این الفاظ را مردم و دیگران به او نسبت می دهند نه آنکه خودش آنرا بر خود بگذارد یا در نهادی آن لقب را به وی بدهند.

و با توجه به وجود مباحث مختلف دینی و نیز با توجه به تحصیلات یک نفر در این مباحث دینی، ممکن است کسی به فقیه، یا محدث، یا مفسر شناخته شود. مثلا کسی که در فقه اسلامی تخصص دارد نزد مردم و دیگران به فقیه شهرت دارد.

البته قابل ذکر است که بالاترین مکان علمی که یک فقیه یا محدث و مفسر می تواند به آن برسد، توانایی بر اجتهاد است. یعنی آنکسی که دارای ملکه اجتهاد باشد و از نظر علمی به سطح زیادی رسیده باشد، او از سوی مردم و دیگران بعنوان مجتهد شناخته می شود، مانند ائمه اربعه یا ابن تیمیه و دیگران رحمهم الله که نزد مردم بعنوان مجتهد شناخته می شوند.

ولی باز یادآور می شویم که صدور این القاب از سوی نهاد یا مرکز خاصی نیست، بلکه آن القاب را مردم با توجه به سطح علمی شخص به او نسبت می دهند، چه بسا به کسی مجتهد گویند ولی در حد مجتهد نباشد، و چه بسا کسی را محدث گویند ولی در علم حدیث تخصص کافی را نداشته باشد..

نکته: در مورد القاب مولوی یا ماموستا که به فارغ التحصیلان مدارس علوم دینی بلوچستان و کردستان گفته می شود، این القاب فقط مخصوص آن مناطق است، مثلا در بلوچستان لفظ “ماموستا” را بر کسی نمی گذارند و یا در یک کشور عربی هر دو لفظ مذکور غریب است، این الفاظ را که بیشتر مترادف لفظ “شیخ” یا “استاد” است بر کسانی می گذارند که در علوم شرعی تحصیل کرده باشند، و با تحصیلات بیشتر، آن القاب تغییر نمی کنند، و این القاب برای آن است تا مردم عامی بدانند که فلانی در علوم شرعی تحصیل کرده ولذا جهت سوال کردن و مشورت دینی صلاحیت دارد. و اسمی توافقی است که در بین مردم عرف شده است و اصول منظبتی وجود ندارد که بر اساس آن به افرادی که سطح علمی متفاوتی دارند القاب متفاوتی بدهند..

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلى آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلى یوم الدین