یکی از اصول عقیده سلف صالح(اهل سنت و الجماعت) ایمان داشتن به نصوص وعده و وعید است[۱].
و آنان به آن باور قطعی دارند و همانطور که از سوی خدا آمده آن را میپذیرند بدون آنکه آن را تأویل نمایند چنان که خداوند میفرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُۚ وَمَن یُشۡرِکۡ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱفۡتَرَىٰٓ إِثۡمًا عَظِیمًا۴٨﴾ [النساء: ۴۸].
«بیگمان خداوند شرک به خود را نمیبخشد و گناهان پایینتر از آن را برای هرکس که بخواهد، میبخشد و هرکس به خدا شرک ورزد گناه بزرگی را مرتکب شده است».
و اعتقاد دارند که سرانجام بندگان معلوم نیست، هیچ کس نمیداند که خاتمهاش چگونه خواهد بود و مومن از مکرالله ایمن نیست که او را از جایی که گمان نمیبرد بکشاند یا به سبب گناهانش او را عذاب کند اما مومن تا وقتی در قول و عمل به ایمان و توحید و سنت مقید باشد هرگز از رحمت الهی ناامید نمیشود.
خداوند متعال میفرماید: ﴿وَبَشِّرِ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ کُلَّمَا رُزِقُواْ مِنۡهَا مِن ثَمَرَهٖ رِّزۡقٗا قَالُواْ هَٰذَا ٱلَّذِی رُزِقۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَأُتُواْ بِهِۦ مُتَشَٰبِهٗاۖ وَلَهُمۡ فِیهَآ أَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَهٞۖ وَهُمۡ فِیهَا خَٰلِدُونَ٢۵﴾ [البقره: ۲۵].
«و مژده بده کسانی را که ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام دادند که برای آنها باغهایی است که از زیر آن رودهایی روانند، هرگاه به آنها میوهای داده شود، گویند: این همان است که پیشتر به ما داده شد، و همانند آن برای آنها آورده شود، و برای آنها در بهشت زنانی پاکیزه است و آنها در آن برای همیشه خواهند ماند».
و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «در نگاه مردم فرد کارهای اهل بهشت را انجام میدهد اما حال آن که او جهنمی است و گاهی فردی از دید مردم عمل اهل دوزخ را انجام میدهد و حال آنکه از اهل بهشت است»[۲].
و میفرماید: «ممکن است فردی از شما کارهای اهل بهشت را انجام دهد تا اینکه بین او و بهشت فقط یک ذراع(نیم متر) فاصله است آنگاه تقدیر بر او پیشی میگیرد و او کارهای اهل دوزخ را انجام میدهد و وارد آن میشود، و ممکن است فردی از شما عمل اهل جهنم را انجام دهد، تا اینکه بین او و دوزخ یم ذراع(نیم متر) فاصله است اما آنگاه کارهای اهل بهشت را انجام میدهد و به بهشت میرود»[۳].
[۱]– وعده یعنی خبر دادن از خوبی و پاداش، که از فضل و لطف و رحمت خداوند متعال است، و نصوص شرعی وارد شده که در آن خداوند متعال به کسانی که فرمانبردار او هستند وعده پاداش نیک و نعمت پایدار داده است و این وعده الهی قطعاً تحقق مییابد و غیرممکن است که خلاف شود و حق بندگان بر خداوند است چون خداوند متعال بر خود واجب کرده که پاداش بدهد.
وعید یعنی خبر دادن از شر و عذاب که ناشی از عدالت خداوند و خشم اوست و نصوص شرعی آمده که در آن خداوند گناهکاران را به عذاب و شکنجه وعده دادهاست و این وعیدها برای کسانی است که دست به کفر اعتقادی یا عملی زدهاند یا گناهان کبیره را به لحاظ اعتقادی یا عملی انجام دادهاند و عذاب الهی در دنیا یا آخرت خواهد بود و حسّی و معنوی است، و وعید الهی خبر میدهد که فرد مستحق سزاست نه اینکه حتماً گرفتار آن میشود و زمانی گرفتار میشود که شرایط عذاب فراهم و موانع منتفی شود.
[۲]– بخاری و مسلم.
[۳]– بخاری و مسلم.