قول الله تعالی:
{خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِینَ
وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ ٱلشَّیۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ سَمِیعٌ عَلِیمٌ} الأعراف: ۱٩٩-۲۰۰.
فرمودۀ خدای تعالی:
عفو و گذشت (در پیش) بگیر و به کار نیک و پسندیده فرمان بده و از جاهلان روی بگردان.
و اگر وسوسه¬ای از سوی شیطان به تو رسید، به الله پناه ببر؛ به راستی او، شنوای داناست .
شرح:
فرمودۀ خدای تعالی:
{خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِینَ}.
امر میکند خدا رسول و امتش را که پیرو او هستند به مکارم اخلاق، زیرا این آیه جامعترین آیات در مکارم اخلاقی است، طوری که حضرت جعفر صادق گفته است: که در قرآن ازین آیه جامعتر در مکارم اخلاق آیۀ نیست.
و گفته خدای تعالی:
{خُذِ ٱلۡعَفۡوَ}.
«بگیر گذشت را».
مراد به عفو، از اخلاق و اعمال مردم آنست که با ایشان آسان گیری کند
و سختگیری ننماید و از کمال خلق این است که از برادر خود چیزی نخواهد که از توان آن بیرون است مانند علم و شناخت ادب و اخلاق و یا کاری که از امور داد و ستد باشد.
«والعرف»: عبارت از هر خصلت نیکی است که مورد پسند عقلها و آرامش نفسها باشد.
{وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِینَ}.
«یعنی بعد از دعوت و ارشادشان، از گفتار زشت و رفتار بدیکه در مقابل تو انجام میدهند بگذری»،
زیرا رسول الله صلى الله علیه و سلم از کسی که به ایشان ظلم مینمود گذشت میکردند،
و به کسی که از ایشان دریغ کرده بود بخشش مینمودند و میپیوستند به کسی که از ایشان قطع رابطه میکرد،
و با این روششان کاملترین مردم در مکارم اخلاق و عالیترین آنها در آداب بودند.
و گفته خداوند جل جلاله :
{وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ ٱلشَّیۡطَٰنِ
نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ}.
«یعنی اگر به اثر تحریک شیطان غضبناک شدی و سخن گفتی که منافی حسن اخلاق باشد به سوی خدا بازگرد و از او طلب یاری کن».
زیرا خداوند جل جلاله تو را در مقابل ارادۀ شیطان حفظ و حمایت مینماید،
زیرا خداوند جل جلاله به گفتار بندگان خود شنوا و به حاجاتشان دانا است،
و کسی که چنین حالتی داشته باشد، خداوند برهانیدن او از بدی و حمایتش از ضررها قدرت دارد.