اولین چیزی که بنده در روز قیامت به خاطر آن محاسبه می‌شود «نماز» است(۳)

ابوداود، باب: [کل صلاه لم یتمها صاحبها تتم من تطوعه]

با دو روایت، این حدیث را در سنن خود آورده است،

روایت اول از ابوهریره رضی الله عنه:

۱۴۰- «… عَنْ أَنَسِ بْنِ حَکِیمٍ الضَّبِّیِّ – خَافَ مِنْ زِیَادٍ، أَوْ ابْنِ زِیَادٍ – فَأَتَى الْمَدِینَهَ، فَلَقِیَ أَبَا هُرَیْرَهَ، قَالَ: فَنَسَبَنِی، فَانْتَسَبْتُ لَهُ، فَقَالَ: یَا فَتَى، أَلَا أُحَدِّثُکَ حَدِیثًا؟ قُلْتُ: بَلَى، رَحِمَکَ اللَّهُ، قَالَ یُونُسُ: وَأَحْسَبُهُ ذَکَرَهُ عَنِ النَّبِیِّ  صلی الله علیه و سلم قَالَ: إِنَّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ النَّاسُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مِنْ أَعْمَالِهِمُ، الصَّلَاهُ، قَالَ: یَقُولُ رَبُّنَا جل جلاله – وَهُوَ أَعْلَمُ – : انْظُرُوا فِی صَلَاهِ عَبْدِی، أَتَمَّهَا أَمْ نَقَصَهَا؟ فَإِنْ کَانَتْ تَامَّهً کُتِبَتْ لَهُ تَامَّهً، وَإِنْ کَانَ انْتَقَصَ مِنْهَا شَیْئًا، قَالَ: انْظُرُوا، هَلْ لِعَبْدِی مِنْ تَطَوُّعٍ؟ فَإِنْ کَانَ لَهُ تَطَوُّعٌ، قَالَ: أَتِمُّوا لِعَبْدِی فَرِیضَتَهُ مِنْ تَطَوُّعِهِ، ثُمَّ تُؤْخَذُ الْأَعْمَالُ عَلَى ذَاکُمْ».

140. «انس بن حکیم ضبی از ترس زیاد یا پسر زیاد به مدینه آمد، سپس به ابوهریره رضی الله عنه برخورد کرد. او می‌گوید: ابوهریره رضی الله عنه از من خواست خودم را معرفی کنم، پس خودم را برایش معرفی کردم، گفت: ای جوان! آیا حدیثی را برایت روایت کنم؟ گفتم: بله، خدا تو را رحمت نماید! یونس (یکی از راویان حدیث) گفت: به نظرم (شک راوی) [ابوهریره] به نقل از پیامبرصلی الله علیه و سلم گفت که فرمودند: نخستین عمل از اعمال مردم که روز قیامت از آن سؤال می‌شوند (به خاطر آن محاسبه می‌شوند)، نماز است. گفت: پروردگارمان، در حالی که از همه داناتر است، [به فرشتگان] می‌فرماید: در نماز بنده‌ام بنگرید [و ببینید] آیا آن را کامل انجام داده است یا ناقص؟ آنگاه اگر آن را کامل انجام داده باشد، برایش کامل نوشته می‌شود و اگر چیزی از آن را ترک کرده و نماز را ناقص کرده باشد (در انجام آن کوتاهی کرده است)، [خداوند] می‌فرماید: بنگرید [و ببینید] آیا بنده‌ام نماز مستحبی دارد؟ اگر نماز مستحبی داشته باشد، می‌فرماید: به وسیله‌ی نمازهای مستحبش نمازهای واجب بنده‌ام را کامل کنید، سپس محاسبه‌ی سایر اعمال نیز به این صورت آغاز می‌شوند».

 

روایت دوم از تمیم داری:

۱۴۱- تمیم داری روایت قبلی (حدیث شماره‌ی ۱۴۰) را به همین معنی ذکر کرده و در آخر، این عبارت را اضافه نموده است: «ثُمَّ الزَّکَاهُ مِثْلُ ذَلِکَ، ثُمَّ تُؤْخَذُ الْأَعْمَالُ عَلَى حَسَبِ ذَلِکَ » «سپس زکات نیز مانند نماز محاسبه می‌شود، سپس محاسبه‌ی سایر اعمال نیز به این صورت آغاز می‌شود»^([۱]).

 

[۱]– منظور حدیث انجام اعمالی است که بر هر مسلمان مکلفی واجب است، از جمله نماز. این اعمال ارکان دین را تشکیل می‌دهند، زیرا آنچه مشخص است، نخستین چیزی که انسان در قیامت از آن سؤال می‌شود، ایمان اوست، ایمان نیز یک امر درونی و قلبی است، پس اگر در ایمانش مشکلی نبود، محاسبه‌ی سایر ارکان دین آغاز می‌شود که در میان آن‌ها نماز، نخستین خواهد بود.

حدیث به وجوب محافظت بر انجام واجبات و استحباب اهمیت‌دادن به انجام سنت‌ها اشاره دارد.