انواع عذاب قبر (۲)

دوم – عذابی که بر او عرضه می‌شود و قطع می‌گردد، عذابی است که افراد موحد را به خاطر نافرمانی‌شان بر حسب جرم آنان فرا می‌گیرد، عذاب به آن‌ها تخفیف داده می‌شود یا به سبب رحمت الهی، قطع می‌گردد و یا کارها و اعمالی صورت می‌گیرد که کفاره‌ی گناهان او می‌شوند، مانند صدقه‌ی جاریه، یا علمی که به وسیله‌ی آن به او نفع می‌رسد و یا فرزند صالحی که برایش دعا می‌کند و اعمالی مانند آن‌ها.

1. عَنِ ابْنِ عُمَرَب أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج، قَالَ: «إِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا مَاتَ عُرِضَ عَلَیْهِ مَقْعَدُهُ بِالْغَدَاهِ وَالْعَشِیِّ، إِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهِ فَمِنْ أَهْلِ الْجَنَّهِ، وَإِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَمِنْ أَهْلِ النَّارِ، یُقَالُ: هَذَا مَقْعَدُکَ، حَتَّى یَبْعَثَکَ اللهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ».[۱]

ابن عمر ب از رسول صلی الله علیه وسلم روایت می‌نماید که فرمود: هنگامی‌که یکی از شما فوت می‌کند، صبحگاه و شامگاه، جایگاهش به او عرضه می‌شود؛ اگر بهشتی باشد، جایگاهش در بهشت به او نشان داده می‌شود و اگر فرد جهنمی باشد، جایگاهش در جهنم به او عرضه می‌شود. سپس به او گفته می‌شود: این جایگاه تو است تا این‌که در روز قیامت، الله تو را به سوی آن بر می‌انگیزد.

2. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: مَرَّ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم بِحَائِطٍ مِنْ حِیطَانِ المَدِینَهِ، أَوْ مَکَّهَ، فَسَمِعَ صَوْتَ إِنْسَانَیْنِ یُعَذَّبَانِ فِی قُبُورِهِمَا، فَقَالَ النَّبِیُّ ج: «یُعَذَّبَانِ، وَمَا یُعَذَّبَانِ فِی کَبِیرٍ» ثُمَّ قَالَ: «بَلَى، کَانَ أَحَدُهُمَا لاَ یَسْتَتِرُ مِنْ بَوْلِهِ، وَکَانَ الآخَرُ یَمْشِی بِالنَّمِیمَهِ». ثُمَّ دَعَا بِجَرِیدَهٍ، فَکَسَرَهَا کِسْرَتَیْنِ، فَوَضَعَ عَلَى کُلِّ قَبْرٍ مِنْهُمَا کِسْرَهً، فَقِیلَ لَهُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، لِمَ فَعَلْتَ هَذَا؟ قَالَ: «لَعَلَّهُ أَنْ یُخَفَّفَ عَنْهُمَا مَا لَمْ تَیْبَسَا» أَوْ: «إِلَى أَنْ یَیْبَسَا».[۲]

از ابن عباس  روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم از کنار باغی از باغ‌های مدینه یا مکه عبور می‌کرد. ناگهان صدای دو نفر را شنید که در قبرهای‌شان گرفتار عذاب بودند. رسول صلی الله علیه وسلم فرمود: «این دو نفر عذاب داده می‌شوند، اما نه به خاطر گناه بزرگی. سپس فرمود: آری، یکی از آنان از ادرارِ خود، پرهیز نمی‌کرد و دیگری سخن‌چینی می‌کرد. آن‌گاه رسول صلی الله علیه وسلم شاخه‌ی مرطوبی از یک درخت خواست و آن را دو قسمت کرد و هر قسمت را روی یکی از آن دو قبر گذاشت. از رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسیدند: چرا چنین کردی؟ فرمود: امید است تا زمانی که این دو شاخه خشک نشده‌اند، الله عذاب آنان را تخفیف دهد».

[۱] – متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۱۳۷۹ و مسلم حدیث شماره ۲۸۶۶ با لفظ مسلم

[۲] – متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۲۱۶ و مسلم حدیث شماره ۱۱۱ با لفظ بخارى