انواع اولیاء الله

اولیاء خداوند دو دسته‌اند: دسته اول: سبقت گیرندگان مقرب و دسته دیگر: اصحاب یمین هستند که آن‌ها میانه روان می‌باشند.

الله تعالی در چندین جای کتابش آن‌ها را ذکر نموده است. می‌فرماید: ﴿إِذَا وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَهُ ١  لَیۡسَ لِوَقۡعَتِهَا کَاذِبَهٌ ٢  خَافِضَهٞ رَّافِعَهٌ ٣  إِذَا رُجَّتِ ٱلۡأَرۡضُ رَجّٗا ۴  وَبُسَّتِ ٱلۡجِبَالُ بَسّٗا ۵ فَکَانَتۡ هَبَآءٗ مُّنۢبَثّٗا ۶  وَکُنتُمۡ أَزۡوَٰجٗا ثَلَٰثَهٗ ٧ فَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَهِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَیۡمَنَهِ ٨ وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَهِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡ‍َٔمَهِ ٩  وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلسَّٰبِقُونَ ١٠  أُوْلَٰٓئِکَ ٱلۡمُقَرَّبُونَ ١١ فِی جَنَّٰتِ ٱلنَّعِیمِ ١٢﴾ [الواقعه: ۱-۱۲]. «آن واقعه چون وقوع یابد در وقوع آن دروغی نیست پست کننده و بالا برنده است. چون زمین با تکان لرزنده شود و کوه‌ها ریزه ریزه شوند و غباری پراکنده گردد و شما سه دسته شوید: اصحاب یمین کدامند اصحاب یمین؟ و یاران دست چپ کدامند یاران دست چپ؟ سبقت گیرندگان مقدمند آنان همان مقربانند در باغ‌های پر نعمت».

سه دسته را نام می‌برد. دسته آتش و آن‌ها اصحاب چپ هستند و دو دسته از بهشت که به اصحاب یمین و سبقت گیرندگان مقرب تقسیم می‌شوند. آن‌ها را دوباره در آخر سوره ذکر می‌کند و می‌فرماید: ﴿فَأَمَّآ إِن کَانَ مِنَ ٱلۡمُقَرَّبِینَ ٨٨  فَرَوۡحٞ وَرَیۡحَانٞ وَجَنَّتُ نَعِیمٖ ٨٩ وَأَمَّآ إِن کَانَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡیَمِینِ ٩٠  فَسَلَٰمٞ لَّکَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡیَمِینِ ٩١﴾ [والقعه: ۸۸-۹۱]. «اما اگر از مقربان باشد در آسایش و راحت و بهشت پر نعمت و اگر از اصحاب یمین باشد از یاران راست بر تو سلام باد». پیامبر  صلی الله علیه و سلم عمل هر دو دسته را در حدیثی که مشهور به اولیاء است و حدیثی قدسی می‌باشد ذکر می‌کند پیامبر  صلی الله علیه و سلم آن را از پروردگارش روایت می‌کند و بخاری از ابوهریرهس روایت می‌کند که پیامبر  صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ قَالَ مَنْ عَادَى لِی وَلِیًّا فَقَدْ آذَنْتُهُ بِالْحَرْبِ وَمَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ عَبْدِی بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ وَمَا یَزَالُ عَبْدِی یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنَّوَافِلِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِی یَسْمَعُ بِهِ وَبَصَرَهُ الَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَیَدَهُ الَّتِی یَبْطِشُ بِهَا وَرِجْلَهُ الَّتِی یَمْشِی بِهَا وَإِنْ سَأَلَنِی لَأُعْطِیَنَّهُ وَلَئِنْ اسْتَعَاذَنِی لَأُعِیذَنَّهُ»^[۱] «خداوند متعال می‌فرماید: هرکس، با دوستان من دشمنی کند، من با او اعلان جنگ می‌نمایم. و بنده ام با هیچ چیز محبوبی نزد من به اندازه‌ی انجام آنچه که بر او فرض قرار داده‌ام، به من نزدیک نمی‌شود. و همچنان با انجام نوافل به من تقرب می‌جوید تا اینکه محبوب من قرار می‌گیرد.

پس هنگامی که مورد محبت من قرار گرفت، من گوش، چشم، دست و پایش می‌شوم که بوسیله‌ی آن‌ها می‌شنود و می‌بیند و می‌گیرد و راه می‌رود. و اگر از من طلب کند، به او عطا می‌کنم و اگر پناه بخواهد، او را پناه می‌دهم». نیکوکاران اصحاب یمین هستند که با انجام فرائض به خداوند تقرب می‌جویند و آنچه را که خداوند بر آن‌ها واجب نموده انجام می‌دهند و آنچه را بر آن‌ها حرام نموده ترک می‌گویند و نفسهایشان به انجام مستحبات مکلف نمی‌کنند و از مباحات دست برنمی دارند. اما سبقت گیرندگان مقرب به خداوند با انجام نوافل بعد از فرائض تقرب می‌جویند پس واجبات و مستحبات را انجام می‌دهند و محرمات و مکروهات را ترک می‌جویند پس به سوی الله تعالی با تمام آنچه بر انجام آن قادرند تقرب می‌جویند از آنچه باعث می‌شود آن‌ها محبوب خدا شوند، انجام می‌دهند. خداوند آن‌ها را بطور کامل دوست دارد، و آن‌ها را از گناهان دور می‌کند و دعاهایشان را می‌پذیرد همانگونه که می‌فرماید: «ولا یزال عبدیَ یتقرب إلی بالنوافل حتى أحبه»..) «بنده‌ام با انجام نوافل به من تقرب می‌جوید تا اینکه محبوب من قرار می‌گیرد» تا آخر آنچه که در حدیث ذکر شده است.

[۱] صحیح البخاری برقم (۶۵۰۲).