انجام فریضه ی حج برای کسی که بر او واجب شده افضلتر است یا دادن صدقه به همسایه اش؟

اگر بر کسی حج فرض شده باشد و همسایه ان فقیر و خرج شب و روز خود را ندارد اگر پول حج را به همسایه خود بدهد جایز است؟

 

الحمدلله،

 

جمهور اهل علم بر این رای هستند که حج بر کسی که توانایی آنرا دارد بالفور (و بدون تاخیر انداختن زمان ادای آن) واجب است.

 

ابن قدامه رحمه الله در کتاب “المغنی” گفت:

 

“کسی که حج بر وی واجب شود و امکان انجام آنرا نیز داشت، در اینصورت ادای آن بالفور بر وی واجب می شود و برای وی جایز نیست که زمان ادای آنرا به تاخیر بیاندازد ابوحنیفه و مالک رحمهما الله نیز چنین گفته اند. بدلیل این فرموده الله تعالی :

 

«وَلِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ» (آل عمران/۹۷ )

 

یعنی: و برای خدا بر مردم است که حج خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند. و هر کس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رسانده)، خداوند از همه جهانیان، بی‏نیاز است.” “المغنی” (۳/۲۱۲)

 

و منظور از توانایی، قدرت جسمی و مالی است.

 

در فتوای هیئت دائمی افتا آمده :

“توانایی جهت انجام حج آنست که؛ باید بدن سالم باشد، و وسایلی که توسط آنها می توان به بیت الله حرام رسید به خدمت بگیرد، همانند هواپیما یا اتومبیل یا حیوان سواری، یا اینکه هزینه (استفاده از آنها ) را داشته باشد، و بیشتر از آن جهت ایاب و ذهاب برایش کفایت می کند، و بر این اساس باید میزان مال وی بیشتر از (هزینه رفت ) باشد تا بتواند از حجش بازگردد، و در سفر حج یا عمره باید همراه زن، شوهر وی یا محرمی برای او باشد.”

 

شیخ ابن عثیمین رحمه الله می گوید:

“و توانایی (برای انجام حج) دو مورد است: توانایی جسمی، و توانایی مالی، که توانایی مالی شرط واجب شدن حج (بر شخص) است و توانایی جسمی شرط ادای (مناسک آن) است.” “اللقاء الشهری” (۱ / ۳۹۱) .

 

و هنگامی که توانایی حج کردن را داری، پس حج بر تو واجب می شود آنهم بصورت واجب عینی، و انجام حج فرض بر صدقه دادن به همسایه فقیرت اولاتر و مقدمتر است، زیرا نفقه آنها بر تو لازم نیست و صدقه تو برای آنها در این حالت مستحب است در حالیکه فرض بر مستحبات مقدمتر است.

 

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید:

“و حج بر وجه مشروع از صدقه ایکه واجب نیست افضلتر است. اما اگر خویشاوندی محتاج و نیازمند داشت ، یا اینکه فقیرانی باشند که نیاز ضروری به کمک مالی دارند، پس در این حال صدقه دادن به آنها افضلتر است. اما اگر هردو مستحب باشند (یعنی صدقه غیرواجب و حج غیرواجب پیش روی شخص باشد) در اینصورت رفتن به حج افضلتر است زیرا در حج هم عبادت بدنی وجود دارد و هم عبادت مالی.” “الاختیارات” (۱۱۶) .