او ابوالحسین بن حجاج قشیری نیشابوری است که در سال ۲۰۴ هجری در نیشابور به دنیا آمد. او در ابتدای کودکی به فراگیری حدیث پرداخت و بعداً جهت تکمیل اطلاعات خود به مراکز علمی آن زمان، از جمله: عراق و شام و حجاز و… سفر کرد و با بزرگانی چون: امام احمد و ابن راهویه و بخاری دیدار و در محضر آنها تلمذ کرد.
امام مسلم آثار فراوانی در حدیث و علم رجال به رشتهی تحریر درآورده که «صحیح» او مهمترین آنهاست.
کتاب صحیح مسلم انتخابی است بین سیصد هزار حدیث که از اساتید مختلف سماع کرده است و به قول یکی از شاگردانش تألیف این کتاب ۱۵ سال طول کشیده است.
در تعداد احادیث این کتاب اختلاف نظر است. امام نووی یکی از شارحان این کتاب معتقد است، صحیح مسلم مشتمل بر ۷۲۷۵ حدیث میباشد که با حذف مکررات تعداد احادیث به ۴۰۰۰ حدیث میرسد. اما محمد فؤاد عبدالباقی محقق معاصر میگوید: «بدون در نظرگرفتن احادیث تکراری، تعداد احادیث ۳۰۱۸ حدیث میباشند».
این امام بزرگوار در سال ۲۶۱ هجری در نیشابور دار فانی را وداع گفت.
شرحها و تعلیقاتی بر صحیح مسلم نوشته شده است که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- الإکمال فی شرح مسلم الحجاج، تألیف: قاضی عیاض، متوفای ۵۴۴ هجری.
- الـمنهاجفی شرح صحیح مسلم بن حجاج، تألیف: یحیی بن شرف الدین نووی ملقب به محیی الدین، متوفای ۶۷۶ هجری.
- الدیباج علی صحیح مسلم بن الحجاج، تألیف: جلال الدین سیوطی، متوفای ۹۱۱ هجری.
به عقیدهی برخی، شرح امام نووی بر صحیح مسلم، از جهت ایجاز و احاطه مهمترین و بهترین شرح میباشد.