وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
امام غزالی/ نه تنها به فلسفه بلکه به فتنه باطنیه نیز توجه فرمودند، ایشان در زمان تدریس در مدرسه نظامیه بغداد در رد باطنیه با اشارۀ خلیفۀ وقت، کتابی به نام «المستظهری» تالیف کرده بودند. ذکر این کتاب را در داستان تلاش حق خویش به نام المنقذ من الضلال یاد نموده است. علاوه از این کتاب، در این موضوع سه کتاب دیگر نیز دارد. این کتب در زمان برگشت بار دوم به تدریس و غیره تصنیف شده‌اند. اسامی آن سه کتاب حجت الحق، مفصل الخلاف، قاصم الباطنیه می‌باشد (امام غزالی در تصنیفش به نام جواهر القرآن اسامی این سه کتاب را نام برده است). در آمار تصنیفات ایشان بر این موضوع دو کتاب دیگر به نام فضائح الاباحیه – مواهم الباطنیه نیز یافته می‌شود. برای رد باطنیه در اهل سنّت مناسب‌ترین شخصی به جز از ایشان یافته نمی‌شد. ایشان در فلسفه و تصوف و علوم ظاهری و حقایق و معارف آشنایی داشتند و از سوء استفاده باطنیه از اسرار و مکرهای عقلی ایشان را به آسانی افشاگری می‌کردند. بزرگ‌ترین حربۀ باطنیه فلسفه و اصطلاحاتش بودند، بنابر این فقط فرد جامعی مانند امام غزالی می‌توانست آن‌ها را تردید بکند؛ چنانچه ایشان این کار را به خوبی انجام دادند و آن این بود که روش معاشرت اسلامی را دقیقاً بررسی نموده و در اصطلاح و تجدید آن کوشا بودند. مثال نتیجه فوق فعالیت اصلاحی ایشان، تصنیف همیشه زنده ایشان «احیاء علوم الدین» می‌باشد که در تاریخ اسلام آن چند کتابی که بر دل و مغز مسلمانان و روش زندگی آن‌ها اثر مهمی گذاشتند و کتاب‌هایی که تا مدّت طولانی در حلقه‌های مختلف اسلامی اثرش باقی است، از بین آن‌ها احیاء علوم الدین مقام ممتازی دارد. حافظ زین الدین عراقی صاحب الفیه (م ۸۵۶هـ) که احادیث احاد را تخریج نموده می‌گوید کتاب احیاء العلوم تصنیف غزالی اعلاترین تصنیفات جهان است، عبدالغافر فارسی که عاصر امام غزالی و شاگرد امام الحرمین است می‌گوید نظیر احیاء علوم الدین پیش از وی هیچ کتابی تصنیف نشده است، شیخ محمد کازرونی ادعا دارد اگر کلیه علوم جهان محو بشوند، من می‌توانم به وسیله احیاء علوم الدین آن‌ها را از نو زنده گردانم[۱].
حافظ بن جوزی نیز با توجه با اختلافاتی در مورد بعضی مضامین کتاب تاثیر و محبوبیت کتاب را معترف است و خلاصۀ این کتاب را به نام منهاج القاصدین تصنیف کرده است. این کتاب در حالات و کیفیات خاص و با احساسات خاصی نوشته شده است. سفری که ایشان در طلب حق و تلاش یقین از بغداد آغاز نموده بودند و پس از مجاهده‌های ده ساله و سفرهای مختلف پایان یافت، احیاء العلوم سوغات همین سفرها است که امام غزالی آن را برای اهالی وطن با خود آوردند. این کتاب مجموعۀ تأثرات قلبی، تجربه‌های علمی، افکار اصلاحی و کیفیات وجدانی ایشان می‌باشد.
[۱]– تعریف الاحیاء به تفضیل الاحیاء.