امام اعظم ابوحنیفه(۸۰-۱۵۰ ھ ق):
نعمان بن ثابت بن زوطی نسبش به یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی می رسد. در کوفه متولد شد و در بغداد درگذشت. عالمی اهل زهد و تقوا کثیرالخشوع و دایم التضرع به سوی خدا بود. وی از تابعین اولیه است که به قولی شانزده تن از صحابه از جمله انس بن مالک و جابر بن عبدالله و عبدالله بن انس الجهنی را دیده و از آن ها حدیث شنیده است.
امام اعظم دارای آثار فراوانی است که اسامی برخی از آن ها به شرح زیر است:
۱-فقه اکبر ۲-فقه ابسط ۳-عالم و متعلم ۴-الرد علی القدریه ۵-الوصیه
مهمترین شاگردان آن حضرت عبارت بودند از: ۱-ابویوسف (مشهورترین) (۱۱۳- ۱۸۳). ۲-ابوعبدالله محمد بن حسن شیبانی (۱۳۲- ۱۸۷). ۳-زفربن الهذیل (۱۱۰- ۱۵۸). ۴-حسن بن زیاد لولویی کوفی
اکثریت مسلمانان جهان پیرو امام ابوحنیفه هستند. از جمله مسلمانان ترکیه،عربستان،سوریه،اردن،افغانستان،آسیای میانه وچین،پاکستان، هند،بنگلادش، اندونزی و…
قسمتی از مناطق ایران.
امام مالک، مالک بن انس بن مالک(رض) (۹۰- ۱۷۹)
امام مالک جزو تابعین اولیه می باشد. وی متولد مدینه منوره و متوفای آنجاست. کتاب الموطأ امام مالک از مهمترین کتب حدیث اهل سنت می باشد. امام اعظم و امام مالک در قیام محمد معروف به نفس زکیه (از نوادگان امام حسن مجتبی) از وی طرفداری کرده بودند. همین امر باعث شد که منصور دوانیقی امام مالک را یکصد ضربه تازیانه بزند و امام اعظم را به بهانه نپذیرفتن شغل قضاوت زندانی کند.
امام شافعی(۱۵۰- ۲۰۴)
ابوعبدالله محمد بن ادریس بن عثمان بن شافع مادرش فاطمه دختر عبدالله بن حسن بن امام حسین (رض) بود.
اول شب بوحنیفه درگذشت شافعی آخر شب از مادر بزاد.
امام شافعی متولد شهر غزه فلسطین است و قبرش در مصر می باشد. در هفت سالگی حافظ کل قرآن و در پانزده سالگی مفتی شد. سپس نزد امام مالک رفته تا زمان وفاتش نزد وی ماند. وی کتاب الموطأ امام مالک را حفظ می کند. اکثر مسلمانان در عراق و سوریه و مصر و مالزی و اهل سنت ایران از فقه شافعی پیروی می کنند.
برخی از آثار امام شافعی: ۱-الام ۲-الحجه ۳-الوصایا الکبیره ۴-اختلاف اهل العراق ۵-وصیه الشافعی ۶-جماع العلم ۷-ابطال الاستحسان ۸-جامع المزنی الکبیر ۹-المزنی الصغیر ۱۰-الامالی ۱۱-مختصر الربیع
۱۲- البویطی و …
امام احمد حنبل(۱۶۴- ۲۴۱)
احمد بن محمد حنبل هلال شیبانی مروزی ایرانی الاصلمتولد بغداد.کتاب المسند وی حاوی چهار هزار حدیث (با مکرر) می باشد. مسلم و بخاری از او روایت کرده اند. المسند حاوی صحیح ترین احادیث می باشد. امام احمد مدتی را در زندان المعتصم خلیفه عباسی به سر برد.
ایشان کتابی در فقه ننوشته است بلکه آنچه از وی روایت شده عبارت است از پاسخ هایی است که به سؤالات مردم داده است و شاگردان او آن ها را فراهم آورده و مرتب کرده اند. مردم قسمتی از آفریقا و عربستان و شام و فلسطین پیرو فقه امام حنبلی هستند.
آثار مهم امام احمد حنبل: ۱-المسند شامل ۸ جلد است. حدیثی که در آن یافت نشود قابل اعتماد نیست( به قول بعضی از محدثان).
۲-الزهد ۳-کتاب الصلاه ۴-المناسک الکبیر ۵-المناسک الصغیر ۶-التاریخ ۷-الناسخ و المنسوخ ۸-المقدم و المؤخر ۹-فی کتاب الله تعالی ۱۰-فضایل الصحابه و …