الله اسامی فراوانی را برای خویش نام برده که در آیات قبلی، برخی از آنها بیان شد. قرآن کریم و سنّت مطهّر پُر از اسمهای مبارک الهی است. هر یک از اسامی موجود، متضمّن صفتی از صفات پروردگار است.[۱]
مشهورترین و بزرگترین و مهمترین نام الهی، «الله» است، این اسم ویژگیهای فراوانی دارد؛ از جمله:
- «الله» اسم اعظم الهی است: گروهی از عالمان بر این باور بوده و بیان نمودهاند که «الله» نام اعظم الهی است و اگر پروردگار با این اسم خوانده شود، اجابت میکند و اگر چیزی از وی درخواست شود، میدهد.
- نام مذکور، اصل همۀ اسمای حسنای الهی به شمار میرود و سایر نامها به آن منسوب شده و صفتش قرار میگیرند. الله Uمیفرماید:
﴿وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ فَادْعُوهُ بِهَا ۖ﴾ [الأعراف: ۱۸۰]
«و برای الله، نامهای نیکوست، پس او را با آن [نامها] بخوانید».
﴿اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ﴾ [طه: ۸]
«[او] الله است که هیچ معبودی جز او نیست؛ نامهای نیکو از آنِ اوست».
﴿هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَهِ ۖ هُوَ الرَّحْمَٰنُ الرَّحِیمُ٢٢ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ ۚ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ٢٣ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ۲۴﴾ [الحشر: ۲۲-۲۴]
«او الله است که جز وی معبودی [راستین] نیست، دانای غیب و آشکار و او بخشندۀ مهربان است. او الله است که جز وی معبودی [راستین] نیست، پادشاه، بینهایت پاک، منزّه [و سالم از هر عیب]، ایمنیدهنده، نگهبان پیروزمند، جبّار [جبرانکننده] و شایستۀ عظمت و بزرگی است. الله پاک و منزّه است از آنچه [برای او] شریک میآورند. او الله است، خالق، نوآفرین، نقشبند [بینظیر]، برای وی نامهای نیکوست، آنچه در آسمانها و زمین است تسبیحش میگویند و او پیروزمند حکیم است».
گفته میشود که رحمان، رحیم، خالق، رازق، عزیز و حکیم از اسامی الله متعال هستند، ولی نمیتوان گفت که الله از نامهای رحمان و رحیم یا از اسامی عزیز و امثال آن است.
- «الله» مستلزم و متضمّن تمامی مفاهیم اسمای الهی است و به طور اجمال، بیانگر آنهاست و اسمهای الهی تفصیل و توضیحی از صفات جلال و کمال و عظمت پروردگارند. بنابراین سایر اسامی آفریدگار و معانیشان، به نام «الله» برمیگردد.
- در همۀ اذکار منقول، این نام وجود دارد؛ تهلیل [لا إله إلّا الله]، تکبیر [الله اکبر]، تحمید [الحمد لِلّه]، تسبیح [سبحان الله]، حوقله [لاحول ولاقوّه إلّا بالله]، حسبله [حسبی الله]، استرجاع [إنّا لِلّه وإنّا إلیه راجعون]، بسمله [بسم الله] و سایر اذکار همراه با نام «الله» هستند. زمانی که انسان مسلمان تکبیر، تحمید، تهلیل و بقیّۀ اذکار را میگوید، این اسم را بر زبان میآورد.
- «الله» بیشتر از سایر اسمای الهی در قرآن آمده، به گونهای که بیش از ۲۲۰۰ بار بیان شده و هیچ اسم دیگری این اندازه نیامده است. الله تعالی ۳۳ آیه را با این نام شروع کرده است.[۲]
[۱]– بدائع الفوائد، ابن قیّم، ج ۱، صص ۱۵۹- ۱۷۰؛ القواعد المثلی، محمّد بن عثیمین، صص ۳۷- ۳۸٫
[۲]– تفسیر ابن جریر، ج ۲، ص ۱۲۱؛ تیسیر العزیز الحمید، سلیمان بن عبدالوهّاب، ص ۳۰٫