«العزیز» اسمی از اسماء الله است که ذکر آن در قرآن کریم و اخبار صحیح وارد گردیده است. اسم عزیز ۸۸ بار در کتاب خداوند ذکر گردیده است:
(روم/ ۵).
«و او بس چیره (بر دشمنان خود) و بسیار مهربان (در حق دوستان خویش) است».
(یس /۳۸).
«این، محاسبه و اندازهگیری و تعیین خدای بس چیره و توانا و آگاه و دانا است».
عزیز کسی است که هیچ مثل و شبیهی ندارد و عزیز کسی است که چیره و غالب بوده و مغلوب نمیشود.
خداوند قاهری است که محال است مغلوب شود و او جلیل القدر بوده و در حقیقت امر غالب است. عقلها در فهم کمال و فضلش متحیر و سرگردان میمانند. خداوند عزیز کسی است که چون دیگران را از دستیابی به چیزی مانع شود، باز هم مورد سپاسگزاری واقع میشود و چون مردمان را به چیزهایی مبتلا میگرداند، کسی که او را میشناسد شکایت نکرده و بیطاقتی نمینماید و به خاطر ایمان به حکمتش از ناملایمات لذت میبرد، حرمانش نیز همچون احسانش شیرین است و مصیبتها را برای اولیایش گوارا میگرداند، تا آنان به مناجات با مولایشان بپردازند.
عزیز کسی است که وجودی همچون او وجود ندارد و همه نیازمند اویند.
خداوند متعال در عزت، یگانه است و اوهام به کمال و جلال او دسترسی ندارند، خداوند مثل و نظیر ندارد و پندارها و فهمها از شناختش عاجزند.
از برخی مظاهر عزتش که در کلام پاکش آورده است ؛
۱- اگر آدمیان میزان عزت و قدرت خداوند را میدانستند، به غیر خداوند پناه نمیبردند و فقط خدا را به فریاد میطلبیدند و غیر او را به فریادرسی نمیخواندند و در عبادت خداوند کوتاهی نمیورزیدند. خداوند میفرماید: (حج/ ۷۴).
۲- از دیگر مظاهر عزتش، فرمانروایی یگانه و مملکتداری بیهمتای اوست. هیچکس در امر و نهی و آفرینش و روزیدهی و یا در نابود کردن و تثبیت کردن، شریک خداوند نیست. خداوند میفرماید: (سباء/ ۲۷).
۳- از دیگر مظاهر عزتش این است که در عزت کامل، تک و تنهاست؛ زیرا اگر خداوند بخواهد به کسی خیری برسد، هیچکس نمیتواند مانع از آن خیر شود و اگر بخواهد به کسی ضرری برسد، هیچکس نمیتواند آن را دفع نماید. خداوند میفرماید: (فاطر/ ۲).
۴- از دیگر مظاهر عزتش این است که تمامی قوای آسمانها و زمین و لشکریان مسخر خدایند تا فرمان خداوند را خاضعانه اجرا نمایند. خداوند میفرماید: (فتح/ ۷).
عزت تنها از آن خداست، هیچکس جز خداوند سبحان عزیز نیست و اوست که هر کس را که بخواهد عزت میدهد و هر کس را که بخواهد خوار و ذلیل میگرداند. بنابراین هر کس که از غیر خداوند طلب عزت نماید، خوار و ذلیل میگردد.
برای مؤمن شایسته نیست که در برابر دیگر مخلوقات خوار و ذلیل گردد هر چند ظروف و احوال و شرایط ترسناکی بر او حمله آورد؛ بلکه باید عزت ایمان را از گرفتار آمدن به خواری و ذلیلی حفظ نماید و دچار سستی نگرداند.
مؤمنی که دین و نفسش محترم است فقط در برابر پروردگار عزیز و جبار و متکبر باید اظهار ضعف نماید.
بنده عزیز کسی است که خداوند با تجلی عزتش او را به عزت رسانده و هیچچیز در آسمانها و زمین او را مغلوب نمیکند و اوست که بر هر چیزی غلبه مینماید.