وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
إسناد یا سند حدیث به دو نوع تقسیم می‌گردد: عالی و نازل.
سند عالی آنست که به صحت نزدیکتر است ولی سند نازل عکس آن است.
و علو در سند نیز بر دو نوع است: علو در صفت و علو در عدد.
۱- علو در صفت: یعنی راویان سند در ضبط یا در عدالت قویتر از راویان سند دیگر هستند.
۲- علو در عدد: یعنی تعداد راویان در سند نسبت به سند دیگر کمتر است.
و باید دقت نمود که کمی تعداد راویان حدیث به معنای علو سند آن است، زیرا هرچه واسطه‌ها کمتر باشند به همان میزان نیز احتمال خطا کمتر است و لذا به صحت نزدیکتر خواهد بود.
نزول نقطه مقابل علو است و آن نیز دو نوع است: نزول در صفت و نزول در عدد.
۱- نزول در صفت: یعنی راویان سند در ضبط و یا در عدالت نسبت به سند دیگر ضعیف ترند.
۲- نزول در عدد: یعنی تعداد راویان سند نسبت به سندی دیگر بیشتر است.
و گاهی در یک سند هردو نوع علو، یعنی علو در صفت و علو در عدد وجود خواهد داشت، لذا سند هم از جهت صفت و هم از جهت عدد عالی خواهد بود، و گاهی نیز فقط یکی از آن دو نوع در سند یافت میشود، و لذا در این حالت سند حدیث از جهت صفت، عالی و از جهت عدد، نازل خواهد بود و یا بلعکس.
و فایده‌‌ی شناخت علو و نزول اسناد، حکم به ترجیح حدیث با سند عالی در هنگام تعارض (بین دو حدیث) است.[۱]
[۱]– چنان‌که جمهور گفته‌اند، اسناد عالی از نزول برترند، زیرا احتمال خلل در حدیث در اسناد عالی بسیار دورتر از نازل است و این به شرطی است که راویان آن دو در قوت مساوی باشند، وگرنه اگر در سند نازل راویان (از لحاظ حفظ و عدل) قویتر از سند عالی باشند، در آنصورت نازل بر عالی برتری خواهد داشت. (تیسیر مصطلح الحدیث، ص۱۶۴).