افسردگی و درمان آن(۱)

• دکتر علیرضا دلیری

(عضو هیئت علمی دانشگاه)

آمارهای جهانی با ارقام بسیار وحشتناکی از این بیماری که بحق می‌توان آنرا بیماری قرن نامید، پرده برمی‌کشد!..

طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی تا اواخر دهه نود میلادی سالانه:

ـ ۸۰۰٫۰۰۰ حالت خودکشی در جهان ثبت می‌شود.

ـ ۸۰ درصد از خودکشیها بسبب احساس افسردگی و غمگینی بوده است.

ـ ۴۲ درصد از کسانیکه خودکشی می‌کنند دختران جوان هستند.

ـ در دنیا ۵۰۰ ملیون بیمار مبتلا به افسردگی وجود دارد، که این عدد رو به رشد است.

ـ ۲۵ درصد از افرادی که از اختلالات روانی و افسردگی رنج می‌برند در کشورهای توسعه یافته، و در حال توسعه هستند.

و بنا به نتایج بحثهای مؤسسه “چاره اندیشی برای فشارهای روانی” در سال ۲۰۰۱م؛ نیمی از جمعیت جهان از فشارهای روحی روانی رنج می‌برند.

افسردگی، غمگینی، انزوا جویی، تعصب‌گرایی، واکنشهای خشونت آمیز، گوشه گیری، اعتیاد، بزهکاری، بی اشتهایی روانی، پرخوری روانی، و سایر آثار و علایم بیماریها و صدمه‌های روحی روانی روز بروز در حال افزایش است. و نرخ آن در دختران ۳ برابر بیشتر از پسران است..

احساس به بیهودگی… آینده تاریک .. بی‌هدف از زندگی .. خستگی از زیستن.. ازدواج ناموفق.. عدم ازدواج.. ترس از فقر و ناداری.. ترس از شکست و عدم موفقیت.. فشارهای بی‌کاری.. ترس از مرگ.. خیانت.. چشمهای دیگران.. گم شدن در خود.. و بسیاری موارد دیگر از جمله مسائلی است که افراد جامعه را افسرده و غمگین می‌کند، و باعث می‌شود شخص بخواهد از خودش و از اطرافیانش فرار کند، که در برخی موارد این فرار به یک حادثه هولناک، و یا خودکشی و آدم کشی و جنایتهای دیگر ترجمه می‌شود.

به عبارتی بسیار خلاصه می‌توان گفت: بشر امروزی با بدست گرفتن مهار تکنولوژی توانسته بر روی ماه و ستارگان قدم بزند، و چون پرنده در آسمانها بپرد، و چون ماهیها در زیر آبها شنا کند، ولی متأسفانه تا کنون نتوانسته چون انسان روی زمین زندگی کند! حقا؛ بشر بودن چه آسان، انسان شدن چه مشکل!

آخر چرا؟!..

چرا در سر تا سر ایران عزیز یک لبخند خوشبختی نمی‌یابی؟!..

چرا درصد طلاق در کشور ما از مرز ۷۰ درصد نیز تجاوز کرده است؟!..

چرا درصد اعتیاد در میهن عزیز ما بسیار هولناک است؟!..

چرا آمارهای خودکشی در ایران روز بروز افزایش یافته از کنترل خارج می‌شود؟!..

خداوند متعال انسان را از دو کیان متوازی؛ جسم و روح، آفریده است. و انسان می‌بایستی بطور متوازن و هماهنگ به هر دو رسیدگی کند. افرادی که تنها به جسم و شهوتهای آن رسیدگی می‌کنند چه بسا می‌توانند اجسامی در ظاهر زیبا و قوی و غرق در مال و ثروت داشته باشند، ولی از داخل خالی و کاملا پوک و افسرده‌اند. و بنا به گزارش مؤسسه‌های بین المللی بسیاری از دختران و خانمهایی که در مسابقات جهانی زیبایی مدال گرفته‌اند، بعد از سن ۳۰ سالگی در حالیکه از ثروتهای هنگفتی نیز بهره‌مند بوده‌اند دست بخودکشی زده‌اند؟!

آخر چرا؟!..

و کسانی نیز که جسم و نیازهای آنرا بکلی ضایع کرده‌، تنها به جانب روحی متمایل شده‌اند، چون مرتازان هندی، یا کشیشان و راهبان مسیحی و یهودی، و صوفیان خانقاه‌ها در کنار بیماریهای مهلک جسمی به بیماریهای روانی و افسردگی و پژمردگی مبتلا شده، به مخدرات و فسادهای اخلاقی معتاد شده‌اند!

آخر چرا؟!..

روانشاسان و دانشمندان پس از بحثهای بسیار به این نتیجه رسیده‌اند که تنها راه سعادت و خوشبختی برقراری نوعی تعادل در کیان انسانی است. همانگونه که جسم فرد به غذا نیاز دارد، و باید حاجتها و نیازهای آنرا برآورده کرد، روح او نیز احتیاج به غذا دارد، و می‌بایستی نیازهای آنرا نیز برآورده نمود. پروفسور “ذکری نهری لینک” دانشمند و روانشانس آمریکایی در کتابش “بازگشت بسوی ایمان” آورده است:” کسانیکه به مراکز عبادتی می‌روند، همیشه از نظر شخصیتی توانمندتر و بسیار بهترند از افرادی که دین ندارند، و هیچگونه عباداتی انجام نمی‌دهند”!

خداوند و آفریدگار بشر می‌فرمایند:” مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً ۖ وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ “﴿النحل/ ٩٧﴾

{از مرد و زن، هر کس کار شایسته انجام دهد در حالی که مؤمن است، مسلماً او را به زندگی پاک و پاکیزه ای زنده می داریم و پاداششان را بر پایه بهترین عملی که همواره انجام می داده اند، می دهیم}.

البته دیانت داری نباید به سوی مذاهب پوچ و بی‌اساسی باشد که در روند افسرده ساختن جامعه سهیمند! متأسفانه با وجود اینکه ملت ما تا حدود بسیار زیادی سنتی مزاجند، از نرخ بسیار بالایی از بیماریهای روحی روانی و افسردگی رنج می‌برند، و آمار حالت غمگینی و پژمردگی در افراد مذهبی در کشور ما ـ بر خلاف همه جهان و همه مذاهب ـ بسیار بالاتر است از افراد بی‌دین!!..

مذهب در کشور ما از حقیقت دین که خوشبختی و سعادت و عشق به زندگی، و محبت و لبخند و شادی از الفبای ساختاری آن است، بسیار فاصله گرفته است. ۳۰ درصد روزهای سال را ما باید رسما قبر شکنی کرده بر امام و تاریخ پر درد و رنج ساختگی او، گریه و زاری براه اندازیم، لباس سیاه که نمادی از غم و اندوه فرعونیان دیکتاتور مصری بود همیشه بر تن ماست. مراسمهای عزاداری و آسیب رسانی بخود بوسیله سینه زنی و قمه و زنجیر زنی از جمله فرهنگ ما شده است! زیارت قبرهای امام زاده‌ها و مزارهای مشهد و قم و کربلا بهترین تفریح ما برای خانواده‌مان است! و روضه‌ خوانیها و آش نذریها و سایر مراسم مذهبی دیگر ملت ما را بسوی غمگینی و افسردگی سوق می‌دهد!

امیدها تنها به امام غائبی بسته که چون سر می‌رسد، بنا به روایات ما قبرها را می‌شکافد و این و آن را می‌کشد، و دریای خون جاری می‌کند!!

وقتی هم می‌خواهیم بطور مصنوعی بر این حالتهای بیمارگونه در خود غلبه کنیم به طرف طنز و لطیفه‌های پوچ روی می‌آوریم که ما را بار منفی می‌دهد. طنز ما یا تحقیر و مسخره کردن ترک، و عرب ، و هندی است، و یا دشنام و ناسزاگویی رهزنان سیاسی!

خود ما، زیبایی زندگی، هدفگرایی از ادبیات ما به کلی غایب است!

 

اسباب بیماری

 

خوشبختی، سعادت و شادکامی آرزوی هر انسانی است. و عدم درک درست زندگی، محیط ناسالم، فضای آلوده مذهبی و فکری، اهتمام ندادن به غذای روح و نیازهای معنوی آن باعث می‌شود، کیان انسان دچار دوگانگی و تذبذب شده، به افسردگی مبتلا شود.

گناه و انحرافهای اخلاقی و لغزشهای روانی چون؛ خوردن مال حرام، نگاه کردن به حرام، گوش دادن به حرام، تفکر و اندیشیدن حرام، باعث رکود روان و تار شدن صفحه سعادت در آن می‌شود، و انسان به غمگینی مبتلا می‌گردد.

خداوند متعال می‌فرمایند:” وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَعْمَىٰ” ﴿طه/ ١٢۴﴾

{و هر کس از هدایت من [که سبب یاد نمودن از من در همه امور است] روی بگرداند، برای او زندگی تنگ [و سختی] خواهد بود، و روز قیامت او را نابینا محشور می کنیم}.

چشم هم‌چشمی و عدم قناعت، چشم دوختن به افرادی که از نظر اقتصادی موفقترند و غافل شدن از زیردستان و بی‌توجهی به بینوایان، از جمله مسائلی است که انسان را به افسردگی می‌کشاند.

چشم تنگ دنیا دوست را             یا قناعت پر کند یا خاک گور

غافل شدن از مصدر سعادت، و پروردگار و خالق و آفریننده خوشبختی، و از یاد بردن خداوند متعال، از مهمترین اسباب پژمردگی است.

خداوند متعال می‌فرمایند:” الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللَّـهِ ۗ أَلَا بِذِکْرِ اللَّـهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴿٢٨﴾ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَىٰ لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ ﴿٢٩﴾ ” (سوره رعد)

{کسانی که ایمان آوردند و دل هایشان به یاد خدا آرام می گیرد، آگاه باشید! دل ها فقط به یاد خدا آرام می گیرد. (٢٨)کسانی که ایمان آوردند، و کارهای شایسته انجام دادند، برای آنان زندگی خوش و با سعادت، و بازگشتی نیک است. (٢٩)}.

و پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند:” هر کسی همیشه با توبه و استغفار زیست خداوند او را از هر غم و اندوهی می‌رهاند، و در هر سختی و مصیبتی برایش گشایشی قرار می‌دهد، و او را از جایی که هیچ توقع ندارد روزی می‌دهد”.

راز خوشبختی و خنده و سعادت و لذت بردن از زندگی، و آرزوهای بلند و پاک، موفقیتها و پیروزیهای پیاپی که در شاگردان مکتب رسول اکرم صلی الله علیه وسلم و آنهایی که قدم در راه پیامبر و یاران و شاگردان و دست پرورده‌هایش گذاشتند نیز در همین است: با خدا زیستن، شکر او بجای آوردن، استغفار و توبه و بازگشت از لغزشها بسوی او..

پس ما در حقیقت نیاز به یک خانه تکانی داخلی، و ساختار شخصیتی جدید، و به عبارت روشنتر ایمان آوردن از سر نو، داریم!

اگر از افسردگی رنح می‌بری..

اگر در زندگیت احساس سعادت و خوشبختی نمی‌کنی..

اگر نمی‌دانی چه کسی هستی و چه می‌خواهی..

اگر زندگیت برایت بیهوده است و پوچ..

اگر خنده را در کلبه تار جسمت جایگاهی نیست..

و اگر در پی خوشبختی و سعادت هستی..

و اگر می‌خواهی از این پوچی و بیهودگی برای همیشه رهایی یابی..

و اگر می‌خواهی همیشه در زندگیت موفق و پیروز باشی..

پس بیا..

بیا و دو دستت را در هم نهاده محکم فشار ده.. چشمانت را برای یک لحظه ببند و احساس کن که:

دست من در دست توست.. آنرا محکم فشار ده، و همراه من تکرار کن:

من می‌خواهم انسانی جدید شوم.. من می‌خواهم موفق و پیروز باشم.. من می‌خواهم همیشه شاد و خوشبخت باشم..

دستانت را فشار بده.. با صدای بلند بگو:

” اشهد أن لا إله إلا الله و أن محمدا رسول الله”

( من شهادت و گواهی می‌دهم که هیچ معبود و الهی نیست جز پروردگار یکتا، و محمد رسول و فرستاده اوست).

سه بار دیگر با صدای بلند تکرار کن:

” أشهد أن لا إله إلا الله و أن محمدا رسول الله”

حالا…

شما نیمی از مصیر رسیدن به خوشبختی و سعادت را طی کرده‌ای..

شما از نو ایمان آورده‌ای..

لباس نو، و برنامه جدید زندگی، و سفر رسیدن به سعادت و خوشبختی، و درک جدید هدف از زندگی را به شما تبریک می‌گویم..

در ادامه راه با من همراه باشید..

تا لحظاتی دیگر به سرزمین خوشبختی و سعادت گام می‌نهی..

تا لحظاتی دیگر دنیا در چشمانت رنگی دیگر خواهد گرفت..

نسخه‌ای که برای علاج و درمانت در نظر گرفته‌ام را با دقت بخوان و مو به مو تا حد توانت انجام بده…

موفقیت و رسیدن به هدف ۱۰۰ درصد تضمین شده است..

با دقت بخوان…