همانا ترک ایمان به آنچه که در احادیث صحیح غیر متواتر آمده و ادعاء اینکه حدیث صحیح ظنی در بناء عقیدۀ اسلامی قابل توجه نیست بدلیل اینکه چنین حدیثی مفید ظن است (نه یقین) و قرآن (در حدیث عقیده) از اتباع ظن نهی نموده ولی حدیث صحیح ظنی در احکام عملی (فروعات) به آن عمل میشود… و اینکه در مسایل عقیدتی، فقط حدیث متواتر قابل قبول است. این ادعاء از اساس ادعائی باطل و قسمتی از توطئه خبیثی است که بمنظور از بین بردن سنت و ایمان و اسلام طراحی شده است.
و ادعاء بر اینکه علمای اسلام جز از عنبری[۱] همگی اجماع نمودهاند که بناء عقیده بر احادیث آحاد درست نیست ادعائی است که هیچ ارزش علمی ندارد و توجه شما را به آنچه الحافظ الکبیر ابن کثیر گفته جلب میکنم که فرموده: (ابو عمرو بن الصلاح) حکایت کرده که تمام امت دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم را از حیث صحت پذیرفتهاند بجز چند حدیث که بعضی از حفاظ حدیث مانند دارقطنی و دیگران روی آنها انتقاد داشتهاند سپس ابو عمرو بن الصلاح قطعی بودن احادیث این دو کتاب از نظر صحت را استنباط کرده است، زیرا کل امت از خطا و اشتباه معصوم است بنابراین هر حدیثی که صحت آن ظنی و عمل بر آن واجب باشد حتماً باید در نفس الامر و حقیقت نیز صحیح باشد، و این چیز خوبی است.
در ادامه (ابو عمرو ابن الصلاح) میگوید: شیخ محی الدین النووی در این مسئله مخالفت نموده و گفته از اینکه تمامی امت این احادیث را از نظر صحت پذیرفتهاند به قطعی بودن آنها نمیرسیم؛ ابن کثیر میگوید رای من در این مسئله رای ابو عمرو بن الصلاح است[۲]. سپس (إبن کثیر) میگوید: بعد از این من بر گفتۀ علامه شیخ احمد عبدالحلیم اطلاع پیدا کردم که مضمون صحبت ایشان چنین است: که قطعی بودن صحت احادیثی که امت آنها را پذیرفته از گروهها و جماعاتی از ائمه نیز نقل شده از آن جمله: قاضی عبدالوهاب مالکی، شیخ ابو حامد اسفرائینی، قاضی ابوالطیب الطبری، شیخ ابو اسحاق شیرازی از شافعیه و ابن حامد و ابو یعلی ابن الفراء و ابن الخطاب و ابن الزاغونی و امثال آنان از حنابله، و شمس الائمه سرخسی از حنفیه، شیخ احمد فرمودهاند که قول اکثر اهل کلام از اشعریه و دیگران مانند ابی اسحاق اسفرائینی و ابن فورک است و فرموده است مذهب اکثر اهل حدیث و مذهب عموم سلف همین است[۳].
حافظ الحدیث علامه سیوطی مانند همین مطلب را نقل نموده و این مطلب را تایید نموده[۴] و علامه احمد محمد الشاکر از امام مالک و داود ظاهری و حسن کرابیسی و حارث محاسبی و ابن حزم و ابن طاهر المقدسی و ابی نصر بن یوسف، و حافظ ابن حجر العسقلانی، همین مطلب را نقل کرده میگویم: ابن حجر هم قطعی بودن صحت حدیث مشهور را از ابی منصور بغدادی نقل نموده، سپس احمد شاکر میگوید آنچه دلایل صحیح آن را قوی میکند نظر ابن حزم و همفکران ایشان است، که حدیث صحیح مفید علم قطعی است چه آن حدیث در یکی از صحیح بخاری و صحیح مسلم و یا در غیر آن باشد.
شمسالدین زرعی در کتاب «الصواعق الـمرسله علی الجهمیه والـمعطله» با تفصیل در مورد این مسئله صحبت کرده و همین نظریهای را که ما بر آن هستیم با دلایل قوی و محکم تایید نموده هر کس در این زمینه علاقۀ بیشتری دارد به این کتاب مراجعه کند که مطالبش شفا دهنده مریض و سیراب کنندۀ تشنه است، برادر خواننده شما با ذکر این مطالب به ارزش ادعای اجماعی که بعضی از افراد بدون تامل و اندیشه در مورد آن سخن میگویند پی خواهید برد.
[۱]– عبیدالله بن حسن عنبری ایشان از قاضیان و فقهاء و حدیث شناسان بر جسته دوره خود بود، از اهالی بصره و معاصر امام ابو حنیفه بود متولد ۱۰۵ و متوفای ۱۶۸ ه. ق. هستند.
[۲]– الباعث الحثیث شرح اختصار علوم الحدیث: ط ۳ ص ۳۷-۳۹٫
[۳]– الباعث الحثیث شرح اختصار علوم الحدیث لابن کثیر لاحمد شاکر: ط ۲، ص ۳۷-۳۹٫
[۴]– انظر تدریب الراوی علی تقریب النواوی للسیوطی: ط ۱ ص: ۷۰-۷۲٫