مؤمن، دارای ثبات و قاطعیت است. ﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ ثُمَّ لَمۡ یَرۡتَابُواْ﴾ [الحجرات: ۱۵] «مؤمنان، کسانی هستند که به خدا و پیامبرش ایمان آوردند و سپس شک نکردند».
اما منافقان، در شک و تردید بسر میبرند و در تصمیم خود مضطرب و دلواپسند و به عقب میگریزند و پیمانهای خود را میشکنند. وقتی نشانههای درستی یک کار درخشیدند و گمان غالب، این بود که کار، درست است و فایده دارد، انسان باید بدون اینکه این طرف و آن طرف کند، به جلو گام بردارد و با جدیت پیش برود.
اطرح لیتا وسوفا ولعل | وامض کالسیف علی کف البطل |
«واژههایی همچون «ای کاش»، «بعدا» و «شاید» را دور بینداز و مانند شمشیر بر پنجه باطل فرود بیا».
مردی، در طلاق دادن زنش که او را بسیار رنج داده بود، تردید داشت. موضوع دودلی و تردیدش را با حکیمی در میان گذاشت؛ حکیم گفت: چند سال با این زن گذراندهای؟ گفت چهار سال. حکیم گفت: چهار سال است که تو زهر مینوشی؟!
درست است که باید صبر و تحمل کرد، اما تا کی؟ انسان هوشیار و زیرک میداند که این کار، درست میشود یا نه؟ همچنین میداند که آیا کاری، تداوم مییابد و تمام میشود یا متوقف و ناتمام میگردد. خلاصه اینکه باید قاطعانه تصمیم گرفت.
شاعر میگوید:
وعلاج ما لا تشتهیـ | ـه النفس تعجیل الفراق |
«علاج آنچه برای نفس خوشایند نیست، این است که هر چه زودتر از آن جدا شوی».
بررسی احوال و زندگی مردم، نشان میدهدکه آنان، در بسیاری از موارد به دودلی و تردید دچار میشوند؛ اما تردید و دودلی آنها، در چهار مورد است:
اول: در درس خواندن و انتخاب رشته و تخصص؛ فرد نمیداند که کدام رشته را انتخاب کند و مدتی را سرگردان میگذراند. دانشجویانی را میشناسم که به سبب دودلی و تردید در انتخاب رشته، سالها از عمرشان را به هدر دادهاند. بعضی قبل از زمان ثبت نام متردد هستند و همچنان در شک و دودلی بسر میبرند تا اینکه زمان ثبت نام تمام میشود. بعضی هم یک سال یا دو سال در یک رشته تحصیل میکنند و سپس تغییر رشته میدهند؛ از حقوق و معارف اسلامی به اقتصاد تغییر رشته میدهند و سپس این رشته را نیز رها میکنند و رشته پزشکی را انتخاب مینمایند و اینگونه عمرشان، بیهوده و بیهدف تلف میشود. در صورتی که بررسی، مشورت و استخاره قبل از انتخاب رشته از هدر رفتن وقت و ضایع شدن عمر، جلوگیری میکند و باعث میشود تا انسان با انتخاب رشته مناسب، به خواستهاش برسد.
دوم: در انتخاب کار و شغل مناسب؛ بعضیها، نمیدانند که چه کاری برای آنها مناسب است. یک شغل را انتخاب میکنند، سپس آن را ترک نموده، به شرکتی دیگر میروند؛ شرکت را رها میکنند و به یک کار تجاری میپردازند و بالاخره همه چیز را از دست میدهند و فقیر و تنگدست باقی میمانند و بیکار و خانه نشین میشوند. به اینها میگویم: هرکس که دری از روزی برایش گشوده شد، همان را محکم بگیرد؛ چون روزیاش از همان جا میآید و هرکس، یک در را محکم بگیرد، ورود از آن در برایش آسان میشود و گشودن آن را یاد میگیرد.
سوم: تردید در انتخاب همسر و ازدواج. بیشتر جوانان، در انتخاب همسر دچار دودلی و اضطراب میشوند. گاهی در انتخاب همسر، رأی دیگران دخیل است؛ پدر برای پسرش زنی غیر از آنکه خود پسر یا مادرش انتخاب کرده، مناسب میبیند. پس گاهی پسر به دلخواه پدرش زن میگیرد و بدین ترتیب همسری گیرش میآید که او را دوست ندارد یا برایش ایده آل نیست. توصیه من به جوانان، این است که در قضیه ازدواج و انتخاب همسر، وقتی دختری را از نظردیانت و زیبایی پسندیده و با او توافق داشتند، اقدام کنند؛چون ازدواج، سرنوشت انسان را رقم میزند؛ پس نباید به صورت تخمینی و نسنجیده اقدام کرد.
چهارم: در مسئله طلاق نیز دودلی، افراد را فرا میگیرد؛ روزی دلش میخواهد که از هم جدا شوند و روزی میخواهد که زندگی کنند و روزی میخواهد که زندگی با همسرش را به پایان برساند و خسته میشود و افسرده میگردد و کارش، نابسامان میگردد. انسان باید با تصمیم قاطع خود به این فشارها و تنگناهای روانی پایان دهد. زندگی، فقط یک مرتبه است و امروز هرگز تکرار نمیشود و لحظهای که میگذرد، هرگز باز نمیگردد؛ پس انسان باید خودش سعادت را جلب کند و قاطعیت در تصمیم گیری، این سعادت را فراهم مینماید.
بنده مسلمان، هرگاه اراده کاری بکند و پس از استخاره و مشورت، تصمیمی بگیرد و بر خدا توکل نماید، چنین میشود که گفتهاند:
إذا هم ألقی بین همیه عینه | وأعرض عن ذکر العواقب جانبا |
«هرگاه اراده کند، به عواقب و فرجام کار نمیاندیشد و اقدام میکند».
اقدامی چون اقدام سیل خروشان و قاطعیتی مانند برش و قاطعیت شمشیر و تصمیمی چون تصمیم روزگار و حرکتی چون حرکت سپیده دم.