وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
از مقاصد دین: احسان به مردم و تقدیم‌نمودن خدمات به آنان است
از مقاصد عظیمی که شریعت اسلامی با آن آمده است، احسان به مردم و بذل معروف به انواع آن است، و تقدیم یاری و خدمات به آنان است، و گشودن مشکلاتشان و برآورده کردن حاجتشان و برداشتن اذیت از آنان است، و بر این اصل نصوص کتاب و سنّت دلال دارد.
امام ابن عبد البر : ذکر کرده که همانا جامع ترین آیه درباره‌ی برّ و فضل و مکارم اخلاف این فرموده‌ی الله عزّ وجل است: ﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ یَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِیتَآیِٕ ذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَیَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنکَرِ وَٱلۡبَغۡیِۚ یَعِظُکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَذَکَّرُونَ٩٠﴾ [النحل: ۹۰]
«به راستی الله به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد، و از فحشا و منکر و ستم نهی می‌کند، و شما را پند می‌دهد؛ شاید متذکر شوید».
و بخاری و مسلم از جابر بن عبد الله آورده‌اند که گفت پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «کُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَهٌ»؛ «هر کار نیک صدقه به شمار می‌رود».
و حدیث درباره‌ی همه‌ی انواع معروف و احسان، عام می‌باشد.
و ابو هریره می‌گوید، رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «کُلُّ سُلاَمَى مِنَ النَّاسِ عَلَیْهِ صَدَقَهٌ، کُلَّ یَوْمٍ تَطْلُعُ فِیهِ الشَّمْسُ یَعْدِلُ بَیْنَ النَّاسِ صَدَقَهٌ وَتُعِینُ الرَّجُلَ فِی دَابَّتِهِ فَتحْمِلُهُ عَلَیْهَا، أَوْ تَرْفَعُ لَهُ عَلَیْهَا مَتَاعهُ صَدقَهٌ، وَالْکَلِمَهُ الطَّیبهُ صدقَهٌ، وبکُلِّ خَطْوَهٍ تَمْشِیهَا إِلَى الصَّلاهِ صَدقَهٌ، وَتُمِیطُ الأَذَى عَنِ الطَّرِیقِ صَدَقَهٌ».([۱])
ترجمه: «هر روز که آفتاب طلوع می‌کند، بر هر مفصل از مفاصل بدن انسان، صدقه‌ای لازم است؛ اگر بین دو نفر به عدالت حکم کنی، صدقه‌ای است، یا اگر به مردی کمک کنی که به مرکبش سوار شود یا بارش را برایش روی مرکب بگذاری، صدقه‌ای است، سخن نیکو (زبان خوش، سلام و دعا و…) صدقه‌ای است، در هر قدمی که برای ادای نماز برمی‌داری، صدقه‌ای است و این که خار و خاشاک (یا چیزی را که موجب اذیت و آزار عابران است) از سر راه برداری، صدقه‌ای است».
و در حدیث ابو ذر آمده است که گفت: «قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللهِ، أَرَأَیْتَ إِنْ ضَعُفْتُ عَنْ بَعْضِ الْعَمَلِ؟ قَالَ: «تَکُفُّ شَرَّکَ عَنِ النَّاسِ فَإِنَّهَا صَدَقَهٌ مِنْکَ عَلَى نَفْسِکَ».([۲])
ترجمه: «گفتم: ای رسول خدا! اگر از این کارها ناتوان باشم؟ گفت: شرّ خود را از مردم دور کن که آن خود از جانب تو صدقه است».
و اولین چیزی که پیامبر صلی الله علیه وسلم درباره‌اش صحبت کرد هنگامی که وارد مدینه شد این بود که فرمود: «أَیُّهَا النَّاسُ، أَفْشُوا السَّلَامَ، وَأَطْعِمُوا الطَّعَامَ، وَصَلُّوا وَالنَّاسُ نِیَامٌ، وَادْخُلُوا الْجَنَّهَ بِسَلَامٍ».([۳])
ترجمه: «ای مردم! سلام را اشاعه دهید و به دیگران اطعام کنید و صله‌ی رحم انجام دهید و در حالی که مردم در خوابند، (شب‌ها) نماز بخوانید، آنگاه به سلامت و بدون حساب و عقاب داخل بهشت می‌شوید».
[۱]– متفق علیه.
[۲]– متفق علیه.
[۳]– ترمذی و غیر او روایت کرده‌اند.