وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
از آنجا که خدا بنا به حکمت بی‌نظیر و رحمت بی‌پایانش، مقرر نموده که نوع انسان را با اوامر، نواهی و مصیبت‌هایی که برایشان مقدر نموده، بیازماید، آنان را امر کرده که در برابر این بلاها و مصیبت‌ها صبر داشته باشند و صبر در برابر تقدیرات الله را بر آنان فرض نموده است تا مایه‌ی آرامش خاطر، روان و قوی کردن آنها در برابر مصیبت‌ها و مشکلات باشد و به آنان وعده داده که در برابر این صبر، پاداش بی‌حساب به آنان بدهد؛ همان طور که می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا یُوَفَّى ٱلصَّٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَیۡرِ حِسَابٖ﴾ [الزمر: ۱۰]. «قطعاً به شکیبایان اجر و پاداششان به تمام و کمال و بدون حساب داده می‌شود».
بر این اساس، صبر سه نوع است: ۱) صبر در برابر اوامر و تکالیف خدا ۲) صبر در برابر محرمات و گناهان ۳) صبر در برابر تقدیرات و مصیبت‌ها.
آیات: ﴿وَٱلَّذِینَ صَبَرُواْ ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِمۡ﴾ [الرعد: ۲۲]. «و کسانی که به خاطر پروردگارشان شکیبایی می‌ورزند». و ﴿ٱلَّذِینَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ یَتَوَکَّلُونَ۴٢﴾ [النحل: ۴۲]. « کسانیند که شکیبایی ورزیدند و (در زندگی) توکل و تکیه آنان بر پروردگارشان است». این سه نوع صبر را در بر می‌گیرد.
از آنجا که صبر تنها به کمک خدا برای انسان حاصل می‌شود، همان طور که می‌فرماید: ﴿وَٱصۡبِرۡ وَمَا صَبۡرُکَ إِلَّا بِٱللَّهِ﴾ [النحل: ۱۲۷]. «و (ای پیغمبر! تو نیز در برابر مصائب و صحنه‌های جانسوزی که در راه تبلیغ رسالت آسمانی خواهی دید) شکیبایی کن و شکیبایی تو (و هرکس دیگری) جز در پرتو (لطف رحمان و به یاری و) توفیق یزدان میسّر نیست». خدای متعال به جمع بین دو آیه ارشاد کرده است و می‌فرماید: ﴿وَٱصۡبِرۡ لِحُکۡمِ رَبِّکَ فَإِنَّکَ بِأَعۡیُنِنَا﴾ [الطور: ۴۸]. «در برابر فرمان پروردگارت، صبر و شکیبایی پیش گیر (و با استقامت و شجاعت، پیام آسمانی را به گوش انسانها برسان و مترس) که تو زیر نظر ما و تحت حفاظت و رعایت ما هستی».
امام احمد می‌فرماید: «خدا در نود جا از صبر سخن به میان آورده است»[۱].
پیامبر صلی الله علیه و سلم می‌فرمایند: «والصبر ضیاء»: «صبر، نور است». [روایت احمد و مسلم][۲].
آن حضرت صلی الله علیه و سلم در جای دیگری می‌فرمایند: «ما اعطی أحد عطاء خیراً وأوسع من الصبر»: «عطاء و بخششی بهتر و گسترده‌تر از صبر به احدی داده نشده است.» [روایت بخاری و مسلم][۳].
همچنین در حدیثی دیگر می‌فرماید: «الصبر نصف الإیمان»: «صبر، نصف ایمان است». ابونعیم و بیهقی در «الشعب» آن را روایت کرده‌اند[۴].
حضرت عمر رضی الله عنه می‌گوید: «بهترین اوقات زندگی خود را در صبر دیدیم». بخاری این گفته را روایت کرده است[۵].
(برگرفته از کتاب توحید محمد بن عبدالوهاب)
[۱]– نگا: مجموع الفتاوی ۱۰/۳۹ و عده الصابرین ص ۵۷٫
[۲]– امام احمد در «المسند» ۵/۳۴۲ و ۳۴۳، مسلم در صحیحش به ش ۲۲۳ و دیگران از طریق حدیث ابومالک اشعری رضی الله عنه آن را روایت کرده‌اند.
[۳]– بخاری در صحیحش (شماره‌ی ۱۴۰۰- البغا) و مسلم در صحیحش به شماره‌ی ۱۰۵۳ از طریق حدیث ابوسعید خدری آن را روایت کرده‌اند.
[۴]– ابونعیم در «الحلیه»، ۵/۳۴، قضاعی در مسند الشهاب ش ۱۵۸، بیهقی در «شعب الایمان» ش ۹۷۱۶، ابن جوزی در «العلل المتناهیه» شماره ی ۱۳۶۴ و دیگران از عبدالله بن مسعود رضی الله عنهآن را روایت کرده‌اند. بیهقی در کتاب «الزهد الکبیر » ۲/۳۶۱ می‌گوید: «صحیح و مشهور این است که این گفته، گفته‌ی ابن مسعود است. حافظ ابوعلی نیشابوری می‌گوید: این حدیث منکر و ناشناخته است و از حدیث زبید و حدیث ثوری هیچ اصل و اساسی ندارد». طبرانی در «المعجم الکبیر» ش ۸۵۴۴، حاکم در «المستدرک علی الصحیحین»، ش ۳۶۶۶، بیهقی در «الشعب» ش ۹۷۱۷ و دیگران از عبدالله بن مسعود آن را به طور موقوف روایت کرده‌اند. حاکم آن را صحیح دانسته و اسنادش صحیح است.
[۵]– بخاری در صحیحش۵/۲۳۷۵- البغا، به صورت معلق آن را آورده و ابن مبارک در «الزهد» به ش ۶۳۰ و امام احمد در «الزهد» ص ۱۱۷ و ابونعیم در «الحلیه» ۱/۵۰ آن را موصل کرده‌اند و اسنادش صحیح است.