خداوند متعال ، ما را دربارۀ همسایه سفارش نموده و فرموده است:
﴿وَٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِکُواْ بِهِۦ شَیۡٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَیۡنِ إِحۡسَٰنٗا وَبِذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡیَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰکِینِ وَٱلۡجَارِ ذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡجَارِ ٱلۡجُنُبِ وَٱلصَّاحِبِ بِٱلۡجَنۢبِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتۡ أَیۡمَٰنُکُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ مَن کَانَ مُخۡتَالٗا فَخُورًا ﴾ [النساء: ۳۶].
« و خدا را بپرستید، و چیزی را با او شریک مگردانید. و به پدر و مادر نیکی کنید، و (نیز) به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و همسایه خویشاوند و همسایه بیگانه و همنشین و در راه ماندگان و بردگانی که مالک آنها هستید، (نیکی کنید) بی گمان خداوند کسی را که متکبر و فخر فروش است؛ دوست نمی دارد ».
همسایه حقوق بسیاری دارد و اذیت و آزار او یکی از محرمات است، ابی شریح رضی الله عنه میگوید:
پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
به خدا سوگند ایمان ندارد
به خدا سوگند ایمان ندارد
به خدا سوگند ایمان ندارد
گفتند: یا رسول الله چه کسی ایمان ندارد؟
فرمودند: کسی که همسایه اش از بدی و آزار وی راحت و در امان نباشد».
پیامبر صلی الله علیه وسلم ستایش و مذمت همسایه را مقیاس و ملاک نیکی و بدی به همسایه قرار دادهاند
عبدالله بن مسعود رضی الله عنه میگوید:
شخصی به رسول الله صلی الله علیه وسلم گفت:
یا رسول الله از کجا بدانم که به همسایهام نیکی کردهام یا بدی؟
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«اگر همسایگانت تو را ستودند دلیل این است که به آنان نیکی کردهای و اگر تو را مذمت کردند، پس بدان که به آنان بدی روا داشتهای».
اذیت و آزار همسایه صورتهای گوناگونی دارد مانند این که :
گرفتن جلوی نور آفتاب و هوا بدون اجازه همسایه
نصب پنجره در جایی که در منزل همسایه دید داشته باشد
کاشتن درخت یا سایه بان یا کندن چاله در کوچه ی مشترک بین او و همسایه ها بدون اجازه آنها
سر و صدا و آوازهای ناهنجار خصوصاً هنگام خواب و استراحت
زدن فرزندان همسایه
انداختن آشغال جلوی درب همسایه
جاری کردن آب و گل آلود کردن کوچه
وغیره ……..
و اگر گناهی در حق همسایه انجام گیرد جرم و سزای آن چندین برابر میگردد، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«اگر مردی با ۱۰ زن زنا کند، گناهش سبکتر است از این که با همسر همسایه اش زنا کند و اگر از ۱۰ منزل جداگانه سرقت کند، گناهش کمتر از این است که از خانه همسایه دزدی کند».
آنهایی که غیاب همسایه را فرصتی برای سرقت و خیانت به او میدانند باید منتظر عذاب سخت و دردناک خداوند باشند.