اختلاف از بدترین عوامل دوری دل‌هاست

اگر ناهماهنگی نمازگزاران در صفِ نماز جماعت سبب اختلاف قلب‌هایشان می‌شود،اختلافات دیگر حتما بدتر است…

کان رسولُ اللهِ صلى الله علیه وسلم یمسح مَنا کِبَنا فی الصلاهِ ویقولُ: اسْتَوُوا ولا تَختَلِفُوا ؛ فتَختلِفَ قلوبُکمْ ، و لِیلِیَنِی مِنکمْ أُولُو الأحلامِ والنُّهَى ، ثمَّ الذین یَلونَهمْ ، ثمَّ الذین یَلونَهُمْ……

رسول الله علیه الصلاه والسلام شانه و کتف های مارا به همدیگر میچسباندند و میفرمود:
ﺑﺮﺍﺑﺮ و راست ﺑﺎﯾﺴﺘﯿﺪ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﮑﻨﯿﺪ، ﺗﺎ ﺩﻟﻬﺎﯼ ﺷﻤﺎ دچار اختلاف ﻧﺸﻮﺩ، ﻭ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻗﻼﻥ ﻭ ﺑﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪ سپس کسانی درپی آنان هستند…

(المصدر : صحیح مسلم الصفحه أو الرقم: ۴۳۲/المصدر : صحیح ابن حبان الصفحه أو الرقم: ۲۱۷۸ المصدر : صحیح النسائی الصفحه أو الرقم: ۸۱۱/لمصدر : صحیح الترمذی الصفحه أو الرقم: ۸۰۶ /المصدر : مسند أحمد الصفحه أو الرقم: ۶/۱۷۳).

شرح وتفصیل:

صلاهُ الجماعهِ فی المساجدِ شأنُها عظیمٌ، وأَجْرُها کبیرٌ، وقد نظَّمَ الشَّرعُ هذه الصَّلاهَ، ورتَّب الوقوفَ خَلْفَ الإمام، فیؤمُّ النَّاسَ فی الصَّلاه أقرؤُهم وأکثرُهم عِلمًا وفِقهًا، ثمَّ یکون خَلْفَ الإمامِ الحُفَّاظُ للقرآنِ والعالِمون بأحکامِ الصَّلاه والبالغون، ثمَّ الأقلُّ عِلمًا، حتى یَتعلَّموا منه أولًا، ثم یُصحِّحوا قراءتَه إذا أخطأ، ویَرُدُّوه إذا سها.وقول النَّبیِّ صلَّى الله علیه وسلَّم: “لِیَلِنی منکم أولو الأحلامِ والنُّهى”، هذا أَمْرٌ بأنْ یَقِف خَلْف النَّبیِّ صلَّى الله علیه وسلَّم فی الصَّلاهِ أصحابُ العقولِ والأفهامِ، لیکونوا أَقْربَ إلیه، أو أنْ یکون خَلْفه البالغون العُقلاء، ثم الأقلُّ سنًّا وهکذا، ثمَّ وراءَهم النِّساءُ. “ثمَّ الذین یَلُونهم- ثلاثًا”؛ یعنی: قال ذلک ثلاثًا، ثمَّ الذین یَلُونهم، ثمَّ الذین یَلُونهم؛ أی: یُرتَّب النَّاسُ فی الصُّفوف هکذا: الأعلمُ، ثمَّ الأقلُّ عِلمًا، وهذا لیس فیه حَجْرُ الصُّفوف علیهم أو حَجْزُها لهم، وإنَّما فیه الحثُّ على أنْ یُسارِع أهلُ العِلْم والفَهْم إلى الصَّلاه فی الجماعاتِ؛ لیکونوا خَلْف الإمامِ، وهذا الأَمْرُ من التَّنظیم النَّبویِّ حتى یَتعلَّمَ النَّاسُ منه أحکامَ الصَّلاه، ثمَّ یَنقُلوها لِمَن بَعْدهم. “وإیَّاکم وهَیْشاتِ الأسواق”؛ وهَیْشاتُ الأسواقِ أی: ارْتفاعُ الأصواتِ، والصَّخبُ واللَّغَطُ، والمُنازعاتُ والفِتنُ التی فیها، وهذا تحذیرٌ من النَّبیِّ صلَّى الله علیه وسلَّم أنْ یَحدُث مِثْلُ هذا فی المسجدِ…

مقام ومنزلت نماز جماعت درمساجد بزرگ است و پاداش آن بسیار. و شریعت(اسلام) این نماز را نظم و ترتیب بخشیده و ایستادن پشت سر امام را مرتب نموده پس افرادی که آگاه تر به قرائت قرآن، عالم تر و فقیه تر هستند ، مردم را امامت میکنند.

سپس ، حافظان قرآن، عالمان به احکام نماز ، بالغان و پس ازآنها کم ترینشان از لحاظ علمی ، پشت سر امام می ایستند تا اینکه اولا اورا آگاه نموده و هرگاه در قرائتش دچار خطاشد تصحیحش کنند و اگر دچار سهو شد اورا بازدارند.

و این قول رسول الله علیه الصلاه والسلام که فرمودند( باید صاحبان خرد و بالغان به من نزدیک شوند) دستوری است مبنی بر اینکه درهنگام نماز و پشت سرامام صاحبان عفل و فهم بایستند تا به او نزدیکتر شوند یا اینکه پشت سر او عاقلان و بالغان سپس کمترینشان از لحاظ سنی سپس پشت سرآنان زنان بایستند.

{سپس کسانی که در پی آنان هستند سه بار این رافرمودند}.
بدین معناست که: مردم در صف هایشان این چنین به ترتیب: عالم ترین، سپس کم علم ترینشان بایستند.

و این به معنای سخت نمودن صف ها برآنان(نمازگزاران) و منع کردن آنان نیست. بلکه دراین(حدیث) تشویق و سفارش است براینکه اهل علم و فهم در نماز جماعت بشتابند که پشت سرامام بایستند.

واین منظم بودن دستور نبوی است تا مردم از آن احکام نماز را استنباط نموده و به کسانی که بعدازآنان می آیند منتقل کنند.
و در روایتی دیگر (ایاکم و هیشات الاسواق)یعنی: برحذرباشید ﺍﺯ ﻫﻤﻬﻤﻪ ﻭﺳﺮ ﻭﺻﺪﺍﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭها منظور از سروصداهای بازاری: آشوب و غوغا و سخن گفتن باصدای بلند و درگیری و اختلاف و نزاع و فتنه هایی است که درآن وجود دارد.

و این تحذیری است از سوی رسول الله صلی الله علیه وسلم ، که از این چنین سخن گفتن هایی در مسجد خودداری شود.