وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
آنچه بر پیرمرد و پیرزن و مریضی که امید بهبودی اش نیست واجب است
اگر کسی به دلیل پیری یا امثال آن نتواند روزه بگیرد، می‌تواند روزه‌اش را بخورد ولی باید به ازای هر روز، مسکینی را غذا بدهد؛ به دلیل فرموده خداوند متعال :
{وَ عَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فُدیَهٌ طَعَامُ مِسکِین} (بقره : ۱۸۴).
«و بر کسانی که توانایی انجام آن (روزه) را ندارند (همچون پیران ضعیف و بیماران همیشگی) لازم است کفاره بدهند و آن خوراک مسکینی است».
از عطاء روایت است : از ابن عباس شنیدم که این آیه را می‌خواند، و می‌گفت :
(لیست بمنسوخه، هو الشیخ الکبیر و المرأه الکبیره لایستطیعان أن یصوما فلیطعمان مکان کل یوم مسکینا)[۶]
«این آیه منسوخ نیست، بلکه درباره پیرمرد و پیرزنی است که توانایی روزه گرفتن ندارند و باید به ازای هر روز مسکینی را غذا بدهند».
زن حامله و شیرده:
اگر زنان حامله و شیرده توانایی روزه گرفتن را نداشته و یا از آسیب دیدن کودکشان بیم داشته باشند، می‌توانند روزه نگیرند ولی باید فدیه بدهند و لازم نیست روزه را قضا کنند :
از ابن عباس روایت است : (رخص للشیخ الکبیر و العجوز الکبیره فی ذلک و هما یطیقان الصوم أن یفطرا إن شاءا، و یطعما کل یوم مسکینا، و لا قضاء علیهما، ثم نسخ ذلک فی هذا الآیه ) فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلِیَصُمهُ ( و ثبت للشیخ الکبیر و العجوز الکبیره إذا کان لایطیقان الصوم و الجلی و المرضع إذا خافتا أفطرتا، و أطعمتا کل یوم مسیکنا)[۷]
«به پیرمرد و پیرزنی که توانایی روزه گرفتن را دارند اجازه داده شد تا اگر خواستند روزه نگیرند و به ازای هر روز، مسکینی را غذا بدهند و قضای روزه بر آنها لازم نیست؛ سپس این حکم با آیه ( فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلِیَصُمهُ ) نسخ شد ولی (آن حکم) برای پیرمرد و پیرزنی که توانایی روزه گرفتن را ندارند ثابت مانده است.
هچنین زن حامله و شیرده‌ای که (بر حال خود یا بچه) بیم دارند می‌توانند روزه نگیرند و به ازای هر روز، یک مسکین را طعام دهند».
همچنین از ابن عباس روایت است : (إذا خافت الحامل علی نفسها، و المراضع علی ولدها فی رمضان قال : یفطران، و یطعمان مکان کل یوم مسکینا، ولایقضیان صوما)[۸]
«اگر زن حامله از ضرر به جان خود و زن شیرده از ضرر به کودکش بیم داشت، می‌توانند روزه رمضان را نگیرند و به جای هر روز مسکینی را طعام دهند و قضای روزه بر آنها لازم نیست».
از نافع روایت است : (کانت بنت لابن عمر تحت رجل من قریش، و کانت حاملا، فأصابها عطش فی رمضان، فأمرها ابن عمر أن تفطر و تطعم عنکل یوم مسکینا)[۹] «یکی از دختران ابن عمر که همسر مردی قریشی و حامله بود، در ماه رمضان دچار تشنگی شد، ابن عمر به او دستور داد تا روزه‌اش را بخورد و به ازای هر روز، مسکینی را طعام دهد».
مقدار طعام واجب:
از انس بن مالک روایت است : (أنه ضعف عن الصوم عاما فصنع جفنه ثرید و دعا ثلاثین مسکینا فأشبعهم)[۱۰]
«اوسالی دچار ضعف شد بطوریکه نتوانست روزه بگیرد، پس کاسه‌ای ترید گوشت درست کرد و سی مسکین را دعوت و آنها را سیر کرد.
[۷]) سند آن قوی است : هق (۲۳۰/۴).
[۸]) صحیح : البانی در کتاب الإرواء (۱۹/۴) این حدیث را به طبری (۲۷۵۸) نسبت داده و گفته است : سند آن به شرط مسلم صحیح است.
[۹]) سند آن صحیح است : [الإرواء ۲۰/۴]، قط (۱۵/۲۰۷/۲).
[۱۰]) سند آن صحیح است : [الإرواء ۲۱/۴]، قط (۱۶/۲۰۷/).