احادیث شفاعت(۳)

بخاری، کتاب «الرقاق» باب: [صِفَهِ الجَنَّهِ وَالنَّارِ]

۳۳۰- «عَنْ أَنَسٍ – هُوَ ابْنُ مَالِکٍ – رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم: یَجْمَعُ اللَّهُ النَّاسَ یَوْمَ القِیَامَهِ، فَیَقُولُونَ: لَوِ اسْتَشْفَعْنَا عَلَى رَبِّنَا، حَتَّى یُرِیحَنَا مِنْ مَکَانِنَا، فَیَأْتُونَ آدَمَ فَیَقُولُونَ: أَنْتَ الَّذِی خَلَقَکَ اللَّهُ بِیَدِهِ، وَنَفَخَ فِیکَ مِنْ رُوحِهِ، وَأَمَرَ المَلاَئِکَهَ فَسَجَدُوا لَکَ، فَاشْفَعْ لَنَا عِنْدَ رَبِّنَا. فَیَقُولُ: لَسْتُ هُنَاکُمْ، وَیَذْکُرُ خَطِیئَتَهُ، وَیَقُولُ: ائْتُوا نُوحًا، أَوَّلَ رَسُولٍ بَعَثَهُ اللَّهُ، فَیَأْتُونَهُ فَیَقُولُ: لَسْتُ هُنَاکُمْ، وَیَذْکُرُ خَطِیئَتَهُ، ائْتُوا إِبْرَاهِیمَ الَّذِی اتَّخَذَهُ اللَّهُ خَلِیلًا، فَیَأْتُونَهُ، فَیَقُولُ: لَسْتُ هُنَاکُمْ، وَیَذْکُرُ خَطِیئَتَهُ، ائْتُوا مُوسَى، الَّذِی کَلَّمَهُ اللَّهُ، فَیَأْتُونَهُ، فَیَقُولُ: لَسْتُ هُنَاکُمْ، وَیَذْکُرُ خَطِیئَتَهُ، ائْتُوا عِیسَى، فَیَأْتُونَهُ، فَیَقُولُ: لَسْتُ هُنَاکُمْ، ائْتُوا مُحَمَّدًا  صلی الله علیه و سلم فَقَدْ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ، فَیَأْتُونِی، فَأَسْتَأْذِنُ عَلَى رَبِّی فَإِذَا رَأَیْتُهُ وَقَعْتُ سَاجِدًا، فَیَدَعُنِی مَا شَاءَ اللَّهُ، ثُمَّ یُقَالُ: ارْفَعْ رَأْسَکَ: سَلْ تُعْطَهْ، وَقُلْ یُسْمَعْ، وَاشْفَعْ تُشَفَّعْ، فَأَرْفَعُ رَأْسِی، فَأَحْمَدُ رَبِّی بِتَحْمِیدٍ یُعَلِّمُنِی، ثُمَّ أَشْفَعُ، فَیَحُدُّ لِی حَدًّا، ثُمَّ أُخْرِجُهُمْ مِنَ النَّارِ، وَأُدْخِلُهُمُ الجَنَّهَ، ثُمَّ أَعُودُ فَأَقَعُ سَاجِدًا مِثْلَهُ، فِی الثَّالِثَهِ، أَوِ الرَّابِعَهِ، حَتَّى مَا بَقِیَ فِی النَّارِ إِلَّا مَنْ حَبَسَهُ القُرْآنُ».

330. «از انس بن مالک رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: «خداوند روز قیامت مردم را جمع می‌کند (مردم جمع می‌شوند) و می‌گویند: کاش نزد پروردگارمان کسی را شفیع قرار دهیم (بیایید نزد پروردگارمان کسی را شفیع قرار دهیم) تا ما را از این وضعیت [دشوار] نجات دهد، پس نزد آدم می‌آیند و عرض می‌کنند: تو کسی هستی که خداوند تو را با دست خود آفرید و از روح خود در تو دمید و به فرشتگان امر کرد که بر تو سجده کنند و آن‌ها نیز سجده کردند، پس نزد پروردگارت برای ما شفاعت کن [تا ما را از این موقعیت سختی که در آن قرار داریم نجات دهد]، آدم می‌گوید: من در جایی نیستم که شفاعت کنم و خطایش (نزدیک‌شدن به درخت ممنوعه در بهشت) را یاد می‌کند [و شرم می‌کند از این که نزد پروردگارش شفاعت کند]، پس می‌گوید: نزد نوح بروید [زیرا] او نخستین پیامبری است که خداوند مبعوث کرد، پس نزد او می‌آیند [و درخواست‌شان را عرض می‌کنند]، نوح جواب می‌دهد: من در جایی نیستم که شفاعت کنم و خطایش (درخواست نجات فرزندش) را یاد می‌کند، [و شرم می‌کند از پروردگارش درخواست شفاعت کند]، پس می‌گوید: نزد ابراهیم بروید، او کسی است که خداوند او را به عنوان دوست خود اختیار کرده است، نزد او می‌آیند، او جواب می‌دهد: من در جایی نیستم که شفاعت کنم و خطایش را یاد می‌کند و می‌گوید: نزد موسی بروید، او کسی است که خداوند با او سخن گفت، پس نزد موسی می‌آیند، او نیز می‌گوید: من در جایی نیستم که شفاعت کنم و خطای خود را به یاد می‌آورد (فردی که به ناحق کشته بود)، پس می‌گوید: نزد عیسی بروید، پس نزد او می‌آیند، عیسی جواب می‌دهد: من در جایی نیستم که شفاعت کنم، نزد محمدصلی الله علیه و سلم بروید، او بنده‌ای است که تمامی گناهان پیشین و پسینش (اول و آخرش) بخشیده شده است، پس نزد من می‌آیند [و درخواست‌شان را می‌گویند]، من هم از پروردگارم اجازه می‌خواهم [که به محضر او بروم]، وقتی که پروردگارم را دیدم، به سجده می‌افتم، خداوند مرا در سجده مدتی که خود اراده می‌کند، رها می‌کند، سپس گفته می‌شود: سرت را بردار و بخواه [آنچه که می‌خواهی] به تو بخشیده می‌شود و بگو [هر آنچه که می‌خواهی، زیرا] گفته‌هایت شنیده می‌شود و شفاعت کن، شفاعتت پذیرفته می‌شود، آنگاه سرم را برمی‌دارم و خداوند را با کلماتی که به من یاد می‌دهد، سپاس و ستایش می‌گویم و سپس شفاعت می‌کنم، پس برای من حدی مشخص می‌شود (برایم مشخص می‌شود که شفاعتم برای چه کسانی پذیرفته شده است)، پس آن‌ها را از آتش بیرون می‌آورم و وارد بهشت می‌کنم، سپس [نزد پروردگارم] برمی‌گردم و برای سومین بار یا چهارمین بار مانند قبل به سجده می‌افتم و این کار را آن چنان تکرار می‌کنم تا این که کسی در دوزخ باقی نمی‌ماند، جز آن که قرآن او را از رفتن به بهشت منع کرده باشد».

امام بخاری می‌فرماید: قتاده وقتی که می‌گفت: «إِلاَّ مَنْ حَبَسَهُ الْقُرْآنُ» می‌گفت: منظور کسی است که جاودانه‌ماندن در آتش بر او واجب شده باشد.