مذهب اشعری به او منسوب است. در سال ۲۶۰ هجری در بصره متولد شد، و نسب وی به ابو موسی اشعری می رسد. او ابوالحسن علی بن اسماعیل بن اسحاق بن سالم بن اسماعیل بن عبدالله بن موسی بن بلال بن ابی موسی اشعری است. پدرش اهل سنت و مُحَدِّث بود. هنگام مرگ به زکریا بن یحیی ساجی که خود یکی از ائمه فقه و حدیث بود، وصیت نمود. ابوالحسن اشعری هم برخی از احادیث را از زکریا بن یحیی روایت کرده است. فقه را بر اساس مذهب شافعی آموخت. در علم کلام، شاگرد یکی از ائمه ی معروف معتزله به نام ابو علی جُبایی بود و کلام را بر مبنای اعتزال آموخت. او متوجه بطلان مذهب معتزله شده و در پیِ ردّ آن برآمد. لذا مذهب جدیدی که تلفیقی از روشِ استدلالِ معتزله، و اعتقاد اهل سنت بود را، پدید آورد. از روش و خط مشی اهل سنت خارج گشته و در برخی از باورها و اعتقادات با اهل سنت مخالفت ورزید. اما وی در ردّ بر معتزله و افشاگریِ بطلان مذهب آنان نقش مهمی داشته است. در اواخرِ عمر برحق بودنِ منهج و اعتقاد مذهبِ سلف را دریافت، و به آن گردن نهاد. آخرین کتاب وی به نام (الأبانه) شاهد این مدعا است. وی در سال ۳۲۴ هجری دار فانی را وداع گفت. مشهورترین تألیفات او عبارت اند از:
-
الإبانه عن أصول الدیانه.
-
اللمع فی الرد علی أهل الزیغ و البدع.
-
استحسان الخوض فی علم الکلام.
-
مقالات اسلامیین و اختلاف المصلین.