آیا کسی که در وسط روز تصمیم به سفر می گیرد، می تواند روزه آنروزش را بخورد؟

هرگاه در شب نیت روزه فردا را داشته باشیم و صبح هم روزه باشیم، سپس بخواهیم که در روز به سفر برویم، آیا برای من جایز است که روزه ام را بشکنم یا باید آنرا کامل نمایم؟

 

الحمدلله،

بر طبق مذهب امام ابوحنیفه و مالک و شافعی برای چنین کسی جایز نیست که روزه اش را بخورد، و بلکه باید روزه اش را تاوقت غروب ادامه و کامل نماید، زیرا روزه عبادتی است که نسبت به حالت حضر و سفر مختلف است، و هرگاه این دو (حضر و سفر) با هم جمع شوند، حکم حضر بر سفر غالب می گردد. نگاه کنید به: “حاشیه ابن عابدین” (۲/۴۳۱).

ولی در مذهب امام احمد جایز است که هرگاه روزه دار در اثنای روز سفر کرد روزه اش را بخورد. نگاه کنید به کتاب: ‏”المغنی” (۴/۳۴۵).‏

اما قول راجح همان رای امام احمد است، به دلیل عمومیت فرموده الله تعالی: «فَمَن کَانَ مِنکُم مَرِیضاً أو عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِن أیَّاٍم أَخَر» (بقره : ۱۸۴).

«و کسانی از شما که بیمار یا مسافر بودند (و روزه نگرفتند، به اندازه آن روزها) چند روز دیگری را روزه گیرند».

و نیز به دلیل حدیث جابر بن عبدالله رضی الله عنه که گفت: «أنَّ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم خَرَج عامَ الْفتحِ إلی مکّه فی رمضان فصام حتّی بَلَغَ کُراع الْغمیم فَصَام النّاسُ ثمَّ دعا بقدح منْ ماءٍ فَرَفَعهُ حتی نَظَرَ الناسُ إلیهِ ثمَّ شربَ فقیل لهُ بَعْدَ ذلک إنَّ بعض الناس قدْ صامَ ؟ فقال : « أُولئکَ العُصاهُ، أُولئکَ الْعُصاهُ» وفی لفظ : فقیلَ لهُ إنَّ النّاس قدْ شقَّ عَلَیْهمُ الصِّیام وإنما ینْظرون فیما فعلتَ فدعا بقدح منْ ماءٍ بعد العصر فشرب». رواهُ مسلمٌ.

یعنی: رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم در سال فتح مکه در ماه رمضان بسوی مکه رفت و روزه گرفت و مردم نیز روزه داشتند، تا به (جایی بنام) کراءالغمیم رسید، آنگاه لیوان آبی خواست، و آن را بلند کرد؛ تا مردم به ایشان نگاه کنند، سپس نوشید، بعد از آن به ایشان گفتند: برخی از مردم روزه گرفتند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: « آنان نافرمان هستند، آنان نافرمان هستند». و در روایتی دیگر آمده: به ایشان گفته شد: مردم روزه برایشان دشوار است، منتظرند ببیند شما چکار می کنید، بعد از عصر بود که کاسه ی آبی را خواست و نوشید. مسلم روایت کرده است.

که در این روایت مشاهده می شود با وجود آنکه مردم تا وقت عصر روزه بودند ولی پیامبر صلی الله علیه وسلم در آن هنگام – به دلیل سفر- روزه خود را می خورد.

و شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید: «هرگاه کسی در اثنای روز سفر کند آیا خوردن روزه برایش جایز است؟ دو قول مشهور علما در این مسئله وجود دارند که از امام احمد هر دو قول روایت شده، ولی ظاهرتر آنها اینست که: برای او جایز است، همانطور که در سنن ثابت شده که هرگاه یکی از صحابه در روز به سفر می رفت روزه را می خورد و یادآور می شد که آن جزو سنت پبامبر صلی الله علیه وسلم است، و در صحیح (بخاری) از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت شده که او نیت روزه در سفر داشت و سپس خواست که کمی آب برایش آورند او نیز روزه اش را خورد درحالیکه مردم وی را می دیدند». “مجموع الفتاوی” (۲۵/۲۱۲).

اما باید توجه کرد که برای او جایز نیست که روزه اش را بخورد تا زمانیکه سفرش را آغاز کرده و از شهر و وطنش دور می شود، و برای وی جایز نیست که در محل اقامتش روزه اش را بشکند.

علامه ابن عثیمین رحمه الله می گوید: «صحیح آنست که او نباید روزه را بخورد تا آنکه شهر را ترک کند، زیرا او اکنون در سفر نیست هرچند که نیت سفر را دارد، و بخاطر این نیت برای او جایز نیست که (نمازش) را قصر کند تا آنکه از شهر خارج می گردد، و همینطور جایز نیست تا روزه را بشکند تا آنکه از شهر خارج می شود». “الشرح الممتع” (۶/۲۱۸).

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین