آیا کسی که در زمان حیاتش حج بر وی فرض نبوده،بعد از فوتش لازمست برای او قضا شود؟

حج بالای مادرم درایام زنده کی اش فرض نبوده فعلاکه فوت کرده است من میخواهیم برایشان حج ادانمایم.سوال درایجااست که ادا نمودن حج ثواب بشترداردویااعمارمسجد,مدرسه,سرک وغیره؟

 

 

الحمدلله،

حج نمودن زمانی واجب است که فرد توانایی تامین مخارج رفت و برگشت را داشته باشد حال اگر در زمان حیات شخصی چنین امری برایش فراهم نشده پس فرضیت حج از او ساقط می شود ولی بجای آوردن حج برایش صحیح است ولی واجب نیست.

در ضمن ساختن مساجد و بیمارستانها نیز زمانیکه خود شخص در هنگام زنده بودن مبادرت به ساخت آنها نماید تا مسلمانان از آن بهره ببرند ثواب بیشتری دارد ولی بعد از فوت اگر یکی از فرزندانش آن بناها را بسازد ثواب می گیرد ولی نه به اندازه زمان حیاتش.اکثر اهل علم بر این مسئله اتفاق دارند که صدقه و دعا و استغفار به میت می رسد و به حدیث زیر استناد کرده اند:

عَنْ عَائِشَهَ رَضِیَ اللَّه عَنْهَا: أَنَّ رَجُلا قَالَ لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم: إِنَّ أُمِّی افْتُلِتَتْ نَفْسُهَا، وَأَظُنُّهَا لَوْ تَکَلَّمَتْ تَصَدَّقَتْ، فَهَلْ لَهَا أَجْرٌ إِنْ تَصَدَّقْتُ عَنْهَا؟ قَالَ: «نَعَمْ». (بخاری:۱۳۸۸)

یعنی: عایشه رضی الله عنها می گوید: شخصی به رسول خدا صلی الله علیه وسلم گفت: مادرم به مرگ ناگهانی مُرد. فکر می کنم اگر فرصت حرف زدن پیدا می کرد, صدقه می داد. اگر من به نیابت از او صدقه دهم, پاداشی به وی خواهد رسید؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «بلی».

و نیز حدیث: عَنْ سَعْدِ بْنِ عُبَادَهَ الأَنْصَارِیِّ t: أَنَّهُ اسْتَفْتَی النَّبِیَّ r فِی نَذْرٍ کَانَ عَلَی أُمِّهِ، فَتُوُفِّیَتْ قَبْلَ أَنْ تَقْضِیَهُ، فَأَفْتَاهُ أَنْ یَقْضِیَهُ عَنْهَا. (بخاری:۶۶۹۸(

ترجمه: از سعد بن عباده انصاری رضی الله عنه روایت است که ایشان در باره ی نذری که بر ذمه ی مادرش بود و او قبل از ادای آن، فوت نمود، استفتاء کرد. رسول اکرم صلی الله علیه وسلم به او فتوا داد تا به نیابت از مادرش، آن نذر را ادا کند.

در مورد حج نیز اگر در زمان حیات بر شخصی واجب بوده بهتر است فرزندش بجای او حج نماید و این واجب است ولی اگر در زمان حیاتش بر وی واجب نبوده،در اینصورت صدقه برای میت در راه خدا و ساخت بناهایی برای مسلمانان افضلتر است.