آیا چشم زخم حقیقت دارد؟

آیا آیه ی ( وان یکاد الذین کفروا) برای دفع چشم بد موثراست؟

جواب:
✍الحمدلله،
این آیه در سوره القلم آیه ۵۱ است که می فرماید:
{وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ}.
یعنی: نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‏شنوند با چشم ‏زخم خود تو را از بین ببرند، و می‏گویند: «او دیوانه است!»

ابن عباس و غیره در تفسیر این آیه گفته اند: که نزدیک بود کافران تو را ( ای پیامبر) با چشم خود مورد اصابت قرار دهند.

لذا این آیه، خبری است و برای دفع چشم زخم بکاربرده نمی شود! بلکه دلیل‌ بر آن‌ است‌ که‌ چشم ‌زدن‌ و تأثیر آن‌ حق‌ است‌ و این‌تأثیر به‌ امر خدای‌ عزوجل‌ می‌باشد چنان‌که‌ دراین‌ باره‌ احادیثی‌ نیز روایت‌ شده ‌است‌ و از آن‌ جمله‌ این‌ حدیث‌ شریف‌ است:
پیامبرصلی الله علیه وسلم می گوید:
« الْعَیْنُ حَقٌّ، وَلَوْ کَانَ شَیْءٌ سَابَقَ الْقَدَرَ سَبَقَتْهُ الْعَیْنُ، وَإِذَا اسْتُغْسِلْتُمْ فَاغْسِلُوا» ؛
« چشم زخم حق است، و اگر چیزی بود که از تقدیر پیشی بگیرد چشم زخم از آن پیشی می گرفت، و هر گاه از شما خواسته شد (برای شفای کسی که چشم زخم خورده) غسل کنید (تا آب غسل شمار ا به منظور شفا و بهبودی بر روی خود بریزد ) این کار را انجام دهید».

شیخ صالح فوزان می گوید:” و اما کسی که چشم خورده رقیه و دعایی را استفاده کند که جبرئیل با آن پیامبر ﷺ را دم می کرد و آن این است:

« بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِیکَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ یُؤْذِیکَ مِنْ شَرِّ کُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَیْنِ حَاسِدٍ اللَّهُ یَشْفِیکَ بِاسْمِ اللَّهِ أَرْقِیکَ». مسلم (۲۱۸۶).
« به نام الله تو را دم می کنم از شرّ هر چیزی که تو را آزار می دهد و از شرّ هر کس، یا چشم حسادت کننده ای خداوند تو را شفا بدهد، به نام الله تو را دم می کنم».

این دعا را خودش بخواند یا کسی دیگر بخواند و بر او دم کند. این از دعاهایی است که به سبب آن اثر چشم زدگی به حکم الله تعالی رفع می گردد. والله اعلم

و همچنین چشم زدگی با طلب غسل نمودن معالجه می شود به این صورت که چشم زننده با آبی غسل کند و اعضای بدنش از جمله عورتش را بشوید و سپس این آب روی کسی که چشم خورده ریخته شود؛ چنان که پیامبر به همین کار ارشاد فرمود.”
الشیخ الفوزان – المنتقی (۱/ ۱۵۷ )

و شیخ ابن عثیمین چنین می گوید:
و اگر کسی مورد اصابت چشم زخم قرار گرفت از علاج های شرعی استفاده کند که عبارتند از:
قرآن بخواند و خود را دم کندپیامبر ﷺ می فرماید: «لا رُقْیَهَ إلا مِن عَیْنٍ أو حُمَهٍ»،
«رقیه و افسون و دم کردن جایز نیست مگر برای چشم زدگی یا گزیدگی».

از کسی که چشم زده، خواسته شود که غسل کند: همان گونه که پیامبر ﷺ از عامربن ربیعه رضی الله عنه خواست که وضو بگیرد… و آنگاه این آب را روی کسی بریزد که چشم خورده است.

اما گرفتن مدفوع و ادرار چشم زننده اصلِ اساسی ندارد، همچنین برداشتن رَدّ پایش نیز اساسی ندارد، بلکه در حدیث آمده که اعضای بدن و عورتش را بشوید، شاید بتوان داخل چادر و لباس را به این قیاس کرد.

پیشگیری از چشم زخم اشکالی ندارد و با توکل منافاتی ندارد؛ بلکه عین توکل است، چون توکل یعنی تکیه کردن به الله تعالی به همراه استفاده از اسبابی که الله تعالی آن را جایز قرار داده است یا به استفاده از آن فرمان داده است.

پیامبر ﷺ برای حسن و حسین رضی الله عنهما دعا می خواند و می گفت:
« أُعِیذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّهِ مِنْ کُلِّ شَیْطَانٍ وَهَامَّهٍ، وَمِنْ کُلِّ عَیْنٍ لَامَّهٍ. وَیَقُولُ: هَکَذَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یُعَوِّذُ إِسْحَقَ وَإِسْمَعِیلَ عَلَیْهِمْ السَّلَام» بخاری (۳۳۷۱)،
«شما دو تا را در پناه کلمات کامل خداوند قرار می دهم از شرّ هر شیطان و از شرّ هر حشره ای و از شرّ هر چشم زننده ای، و می گفت: ابراهیم، اسماعیل و اسحاق را اینگونه در پناه خدا قرار می داد».”
شیخ ابن عثیمین، فتاوی العلاج بالقرآن والسنه. ص(۴۱-۴۲ )

مسلمان بایدخودش را از شرّ شیاطین انسی و جنّی با نیروی ایمان به الله تعالی و اعتماد و توکل و پناه بردن به او، و دعاهایی که پیامبر در آن به خدا پناه برده است و به کثرت خواندن سوره های (قل أَعوذ برب الفلق…)
و (قل أعوذ برب الناس…)
و اخلاص
و فاتحه
و آیهالکرسی، محافظت نماید
و دعاهای ذیل: « أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ ».
مسلم (۲۷۰۸،۲۷۰۹)
و « أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّهِ مِنْ غَضَبِهِ وَشَرِّ عِبَادِهِ وَمِنْ هَمَزَاتِ الشَّیَاطِینِ وَأَنْ یَحْضُرُونِ»ترمذی (۳۵۲۸)