آیا هر نوع تأویلِ ادله ی شرعی، مطلقاً مردود است؟

هر گونه تأویل ادله ی شرعی قابل قبول نیست و البته مردود هم نیست. این مسئله نیاز به توضیح دارد:
مخالفت کردن با ادلّه ی ثابتِ شرعی در امور عقیده به وسیله ی ادله ی عقلیِ متکلمین، اما این که سعی شود تا دلایل شرعی تأویل شده و مطیع و پیرو دلیل عقلی گردد، باطل و غیر قابل قبول است. بلکه مقدم نمودن ادله ی شرعی بر عقلی واجب است.
اما وقتی دو دلیل شرعی که ظاهراً در دلالت با هم تعارض دارند، و امکانِ جمع میان آن دو وجود ندارد، می توان با دلیل شرعی دیگری با آن مقابله کرد. در این زمان تأویل، روشی از روش های جمع میان دو دلیل است. از این ور می گوییم می گوییم جمع میان دو دلیل، تا که مبادا یکی از دلایل را انکار کرده و یا باطل بدانیم. البته دلیلِ مذکور که به آن استناد می شود باید صحیح و ثابت باشد.
با این توضیح، تأویل که عبارت است از برگرداندن دلیل شرعی از معنای ظاهر به معنایی دیگر، آن هم بنا بر دلیل شرعی دیگری که احتمال معنای در آن وجود دارد، خود بر چند نوع است:
۱- تأویل مورد قبول: دلیلی که معنای ظاهری نص را عوض کرده و معنای احتمالی دیگری را می-رساند، خود صحیح و ثابت است و دارای شروطی می باشد:
أ‌- این که لفظ در لغت عربی به معنای مجاز هم استعمال شود.
ب‌- دلیل صحیحی بر این مسئله دلالت داشته باشد.
ج- دلیل ارائه شده معارض و مخالفی نداشته باشد.
د- اگر مسئله ی مورد نظر از مسایل اعتقادی باشد، صد در صد دلیل باید صراحتاً از قرآن و سنت موجود باشد .
۲- تاویلِ مردود: دلیلی که معنای ظاهری نص را عوض می کند، ضعیف است و به آن استناد نمی شود؛ یا قدرت مقابله و مخالفت با دلیلِ اول شرعی را که صحیح است، ندارد.
۳- تأویلِ باطل: دلیلی که معنای ظاهر نص را عوض می کند، اصلاً دلیل شرعی محسوب نمی شود تا بتوان با آن با دلیلِ شرعی اول که صحیح است مقابله و مخالفت نمود.