آیا قوچی که کمتر از یکسال سن داشته باشد، برای عقیقه کردن صحیح است؟

آیا قوچی که کمتر از یکسال سن داشته باشد، برای عقیقه کردن صحیح است؟

 

الحمدلله،

قوچ یا گوسفند نرینه، برای قربانی کردن یا عقیقه باید سن قابل قبولی داشته باشد، و مذاهب اهل سنت در سن آن بر دو رأی هستند : حنفیه و حنابله گفتند : شش ماه کامل کفایت می کند، و مالکیه گفتند : یکسال کامل قمری را پشت سر گذاشته و وارد سال دوم شده باشد، و شافعیه نیز گفتند : به یکسال کامل رسیده باشد، ولی اگر احیانا قبل از یک سالگی دهانهای پیشین آن افتاده باشد، کفایت می کند. نگاه کنید به : ” الموسوعه الفقهیه ” (۵/۸۲).

دلیل آنها و دلیل اختلاف بخاطر روایتی است که مسلم در صحیح خود آورده، که علماء در تفسیر الفاظ آن اختلاف نظر دارند، مسلم از جابر رضی الله عنه بصورت مرفوع روایت کرده : «لَا تَذْبَحُوا إِلَّا مُسِنَّهً، إِلَّا أَنْ یَعْسُرَ عَلَیْکُمْ، فَتَذْبَحُوا جَذَعَهً مِنَ الضَّأْنِ» مسلم (۱۹۶۳).

یعنی : «قربانی نکنید مگر مسنه را، مگر در صورتی که برایتان دشوار باشد؛ پس می توانید گوسفند جذعه را ذبح کنید».

فقهای مذاهب درباره دو لفظ “مسنه” و “جذع” اختلاف رأی دارند، جذعه آنگونه بود که فوقا ذکر کردیم، چون بر طبق حدیث مذکور، جذعه تنها در مورد گوسفند جایز است، حتی بز هم جایز نیست، لذا به ذکر سن گوسفند بسنده کردیم.

و اما مسنه در نزد حنفیه و حنابله : گوسفند و بز یک ساله، و گاو دوساله، و شتر پنج ساله.

و در نزد مالکیه : بزی که یکسال را تمام کرده باشد و وارد سال دوم شده باشد، گاوی که سه سال را کامل کرده باشد و وارد سال چهارم شود، و شتری که پنج سال را کامل کرده و داخل سال ششم شده است.

و در نزد شافعیه : گوسفند و گاوی که دو سال را کامل کرده باشند.

نگاه کنید به : “البدائع” (۵ / ۶۹)، و “حاشیه” ابن عابدین (۵ / ۲۱۱)، و “المغنی” (۱۱ /۹۹، ۱۰۰)، “حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر” (۲ / ۱۱۹)، “المجموع” (۸ / ۳۹۴).

بعد از ذکر این اختلاف، باید گفت : ظاهر حدیث جابر رضی الله عنه بر آنست که قربانی کردن گوسفند جذعه فقط زمانی درست است که شخص توانایی مسنه را نداشته باشد، اما جمهور اهل علم گفتند : این برای استحباب است، یعنی مستحب است که جز در وقت عجز، جذعه قربانی نشود، و به حدیث زیر استناد کردند :

از عقبه بن عامر رضی الله عنه روایت است که گفت : «ضَحَّیْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِجَذَعٍ مِنْ الضَّأْنِ» نسائی (۴۳۸۲).

یعنی : «همراه رسول خدا صلی الله علیه وسلم یک گوسفند جذع را قربانی کردیم».

جذع : در ابتدای این پاسخ ذکر شد که منظور از جذع چه سنی است.

خلاصه اینکه : بر طبق مذهب حنفیه و حنابله شما – سوال کننده – می توانید گوسفندی را که به شش ماه کامل رسیده باشد را بعنوان عقیقه انتخاب کنید.

 

والله اعلم