وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
آیا قطره چشم روزه را باطل می کند؟
الحمدلله،
علمای متأخر در مورد قطره چشم اختلاف نظر دارند که این خود ناشی از اختلاف نظر علمای متقدم در مورد سرمه است. در مورد سرمه دو دیدگاه وجود دارد؛
دیدگاه اول: سرمه (کشیدن) روزه را باطل نمی‌کند. حنفی‌ها و شافعی‌ها این دیدگاه را پذیرفته‌اند و چنین استدلال کرده‌اند که مجرایی بین چشم و شکم وجود ندارد پس روزه را باطل نمی‌کند.
دیدگاه دوم: سرمه (کشیدن) روزه را باطل می‌کند. مالکی و حنبلی‌ها این دیدگاه را داشته‌اند و استدلالشان این بوده که بین چشم و شکم مجرایی وجود دارد.
و علمای متأخر نیز بر همین مبنا اختلاف نظر پیدا کرده‌اند:
دیدگاه اول: قطره چشم روزه را باطل نمی‌کند. این دیدگاه را ابن باز : و ابن عثیمین : پذیرفته‌اند و چنین استدلال کرده‌اند که یک قطره از این درمان ۰۶/۰ سانتی متر مکعب حجم دارد و همه این مقدار نیز به معده نمی‌رسد، بلکه در اثنای عبور از مجرای اشک کل دوا جذب شده و حتی به حلق نمی‌رسد. و اگر هم بگوییم: مقداری از آن به معده می‌رسد، باز این مقدار به حدی اندک است که مورد چشم‌پوشی قرار گیرد زیرا مقدار ناچیز مثل آب باقیمانده از مضمضه مورد چشم‌پوشی واقع شده است و به علاوه نه دلیل منصوصی وجود دارد که این قطره را باطل کننده روزه بنامد و نه قطره بر باطل کننده‌های منصوص قابل قیاس است.
دیدگاه دوم: قطره چشم بر سرمه قابل قیاس است و بنابراین روزه را باطل می‌کند.
رای صحیح این است که قطره چشم روزه را باطل نمی‌کند. اگر چه علم پزشکی نوین ثابت کرده که مجرایی از طریق بینی، بین چشم و شکم وجود دارد، ولی قطره چشم در اثنای عبور از مجرای اشک جذب شده و چیزی از آن به حلق نمی‌رسد و بنابراین به معده نمی‌رسد و حتی اگر هم برسد آن قدر ناچیز می‌باشد که بتوان از آن چشم‌پوشی کرد، همچنانکه از آب باقیمانده از مضمضه چشم‌پوشی شده است.
و قیاس آن بر سرمه برای اثبات باطل کننده بودن قطره اشک صحیح نیست، زیرا:
ثابت نشده که سرمه روزه را باطل می‌کند و حدیث روایت شده در این باره ضعیف است.
این قیاس، بر چیزی است که خود محل اختلاف است.
دلایل دیدگاه مخالف در این باره راجح است.
والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین
منبع: کتاب ” المفطرات المعاصره”؛ شیخ دکتر: خالد بن علی مشیقح.