وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
در فتاوای شماره ۵۹۹۶ نوشتید که از دفن کردن میت در شب نهی شده.
میخواستم بدانم آیا فاطمه رضی الله عنها در شب دفن شده یا خیر؟ واگر در شب دفن شده کارش مخالف فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم بوده است یا خیر؟
الحمدلله،
اگر به آن فتوا دقت کرده باشید (۵۹۹۶)، دفن میت در شب بطور مطلق منع نشده است، بلکه اگر نیازی به آن نباشد جایز نیست، وگرنه در شرایط لازم جایز است، چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم خَطَبَ یَوْمًا فَذَکَرَ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِهِ قُبِضَ فَکُفِّنَ فِی کَفَن غَیْرِ طَائِل وَقُبِرَ لَیْلاً فَزَجَرَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم أَنْ یُقْبَرَ الرَّجُلُ بِاللَّیْلِ حَتَّى یُصَلَّى عَلَیْهِ إِلاَّ أَنْ یضْطَرَّ إِنْسَانٌ إِلَى ذَلِکَ». مسلم.
یعنی: رسول الله صلی الله علیه وسلم در سخنی پیرامون یکی از اصحاب که در شب فوت کرده و در کفنی ناتمام کفن شده بود از این که میت در شب دفن شود، نهی نمود. مگر اینکه نیاز شدید به این کار باشد.
دلیل ممنوع بودن دفن میت در شب، شاید این باشد که ممکن است تعداد نمازگزاران در شب کم باشد. به همین خاطر فرمود: «حتی یصلی علیه» تا نمازگزاران بیشتری بتوانند در نماز جنازه شرکت کنند.
بنابراین اگر نیاز باشد تا میت در شب دفن شود، کسی به سبب دفن شبانه با نهی پیامبر صلی الله علیه وسلم مخالفت نکرده است، زیرا خود پیامبر صلی الله علیه وسلم آنرا در صورت نیاز جایز دانسته اند. مثلا اگر حقوق مرده مثل نماز جنازه، یا غسل وغیره رعایت شود، اشکال شرعی ندارد که مرده را در شب دفن کرد. ابن عباس رضی الله عنه روایت می کند : «أن رسول صلی الله علیه وسلم أدخل رجلا قبره لیلا، و أسرج فی قبره» «پیامبر صلی الله علیه وسلم مردی را در شب دفن کرد و (برای تسهیل عمل دفن) داخل قبرش، از چراغ استفاده کرد».ترمذی (۱۰۶۳).
حتی براساس رای اکثر مورخان، پیامبر صلی الله علیه وسلم در شب چهارشنبه دفن گردید (تهذیب الاسماء، نووی، ص ۲۳)؛ چنانکه ابن کثیر می‌گوید : «مشهور است که آن حضرت در روز دوشنبه وفات نمود و در شب چهارشنبه دفن گردید». البدایه و النهایه، ج ۵، ص ۳۷ – صحیح السیره النبویه، ص ۷۲۸٫
و حتی عایشه و ابوبکر و عثمان رضی الله عنهم هم در شب دفن شدند.
اما فاطمه رضی الله عنها در شب سوم رمضان سال ۱۱ هجری وفات نمود؛ از علی بن حسین رضی الله عنهما چنین روایت شده که: «فاطمه رضی الله عنها بین نماز مغرب و عشاء وفات نمود؛ ابوبکر، عمر، عثمان، زبیر و عبدالرحمن بن عوف رضی الله عنه در آن‌جا حضور داشتند. هنگامی که جنازه‌اش را برای نماز گذاشتند، علی رضی الله عنه از ابوبکر رضی الله عنه خواست تا برای نماز جنازه جلو شود. ابوبکر رضی الله عنه فرمود: «ابوالحسن! تو خود حضور داری.» علی رضی الله عنه گفت: «آری؛ ولی به خدا سوگند که کسی جز تو بر فاطمه رضی الله عنها نماز نمی‌گزارد.» ابوبکر رضی الله عنه نماز جنازه‌ی فاطمه رضی الله عنها را امامت داد و فاطمه رضی الله عنها شبانگاه به خاک سپرده شد. در روایتی آمده است: ابوبکر رضی الله عنه بر جنازه‌ی فاطمه رضی الله عنها نماز گزارد و چهار تکبیر گفت. المرتضی، نوشته‌ی ندوی، ص۹۴؛ الطبقات الکبری (۷/۲۹).
البته روایت ارجح همان است که امام مسلم رحمه الله روایت کرده که علی بن ابی‌طالب رضی الله عنه بر جنازه‌ی فاطمه رضی الله عنها نماز گزارده است. مسلم، شماره‌ی۱۷۵۹٫
والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد وعلى آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلى یوم الدین