آیا خوابیدن در حالت نشسته وضو را باطل می کند؟

الحمدلله،

در این مورد برخی از علما از جمله شافعیه گفته اند که اگر کسی بگونه ای بخوابد که نشیمنگاه او بر زمین یا جایی تکیه داده باشد، پس اگر خواب او عمیق هم باشد، وضویش باطل نیست. و فته اند: چون در این حالت امکان خروج ریح یا باد از مقعد وجود ندارد.

و به حدیث انس استناد کرده اند که گفته است‌: ‌(کان أصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم ینتظرون العشاء الاخره حتی تخفق رؤوسهم ثم یصلون ولا یتوضئون). [‌یاران پیامبر صلی الله علیه و سلم به انتظار نماز عشاء دوم می‌نشستند و خوابشان می‌برد تا اینکه سرشان تکان می‌خورد، سپس نماز می‌خواندند بدون اینکه وضو را تجدید نمایند] ‌. شافعی و مسلم و ابوداود و ترمذی آنرا روایت کرده‌اند.

اما برخی دیگر از علما گفته اند که طرز خواب رفتن مهم نیست و هرگاه خواب عمیق باشد، چون مظنه ی خروج باد و ریح از مقعد است، لذا وضو باطل است، ولی اگر خواب سبک باشد، چون فرد تاحدودی هواس دارد، لذا مادامیکه احساس خروج باد یا ریح نکرد، پس وضویش باطل نیست.

صفوان بن عسال رضی الله عنه گفت : (کان رسول الله صلی الله علیه وسلم یأمرنا إذا کنا سفرا أن لا ننزع خفافنا ثلاثه أیام ولیالیهن، إلا من جنابه، لکن من غائط وبول و نوم) «پیامبر صلی الله علیه وسلم به ما دستور می‌داد که در مسافرت خف‌هایمان را به مدت سه شبانه‌روز به خاطر مدفوع، ادرار و خواب در نیاوریم، مگر در حالت جنابت، در این حدیث، پیامبر صلی الله علیه وسلم بین خواب و ادرار و مدفوع (برای باطل شدن وضو) فرقی قایل نشده است.» نسایی(۸۴/۱).

بنابراین خواب عمیقی که با آن شعور و ادراک باقی نماند، خواه مقعد به زمین چسبیده باشد یا خیر ناقض وضو است.

همچنین از علی رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود :

(العین و کاءالسه فمن نام فلیتوضا) «چشم بند مقعد است، پس هر کس خواب رفت وضو بگیرد». ابن ماجه (۴۷۷)

وِکاء  به کسر واو  نخی است که با آن سرمشک یا کیسه را می‌بندند.

سَهِ : به فتح سین مهمل و کسرهاء مخفف، مقعد است.

و معنی آن این است که بیداری، بند مقعد و محافظ آن است، چون شخص در بیداری آنچه از او خارج شود را، احساس می‌کند. نیل الأوطار (۲۴۲/۱).

اما بنظر می رسد که شایسته است جهت احتیاط و خروج از اختلاف بین علما، هرگاه خواب عمیق بود، وضو را اعاده و تازه نمود.

والله اعلم