آیا جایز است خداوند را با وصف”دانستن” یا”المعرفه” توصیف کرده و بگوییم “می داند” و یا باید بگوییم”علم و آگاهی” دارد؟

و آیا بین دانستن و علم تفاوتی وجود دارد؟بله؛در قرآن و سنت توصیف خداوندبلند مرتبه با(علم)آمده است و او (علیم خبیر)یعنی:(آگاه و باخبر)از کنه همه چیز است و در هیچ جای قرآن علم از خداوند بعنوان دانستن(معرفه)یاد نشده است بلکه تمام آنچه که وارد شده است ازعلم و مشتقات آن می باشدو از اینرو در سنت نیز غالبا با لفظ”علم” ثابت شده مگر در روایتی که از إبن عباس رضی الله عنهما در روایت ترمذی واردشده است که رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود:خداوندرا درلحظات خوش زندگی به یادآور تا در لحظات دشوار تو رادریابدواین مطلب هیچ تعارضی باآنچه که گفته شد ندارد زیرا اولا درصحت بودن سند روایت حرف وحدیث وجوددارد”واگربپذیریم که صحیح است بانصوص ثابت شده مغایرت نداردزیرا”معرفت”دراینجابه معنی نفی علم ازلی خداوند و اینکه ابتدا جاهل بوده و بعدا دانسته نیست بلکه به معنی این است که:”تو را نجات می دهدوخواسته آن را برآورده می کند یعنی:اگر شما در لحظات خوش زندگی تان حدوحدود خداوند را حفظ کنید خداوند درلحظات سخت شمارادرمی یابد و این معنی”التعرف:دریافتن”درحدیث است؛ برخی از علماء قائل به جواز توصیف خداوندبا لفظ”معرفت” هستندزیرا معتقدند که”معرفت”مصاحب”علم”است وکسانی که مخالف این قول اند وتعدادشان بیشتر است میگویند:”علم”با”معرفت”تفاوت دارد ازاینرو همه توصیفاتی که درقرآن دروصف این صفت آمده اندصفت”علم رااثابت می کنند ونه “معرفت” را و تفاوت آنها در این است که ” علم”سابقه ى جهل ندارد وعلم خداوند مطلق وازلی است ودر مورد او-سبحانه وتعالی جهل راه ندارد اما”معرفت”غالبا بعد از جهل یا غفلت یا فراموشی حاصل می شود که خداوند متعال از چنین نقص هایی پاک ومنزه است وبه طورکلی هرگاه لفظ دانستن درمورد خداوند به کاربرود به معنی علم است اگرفردیی بگوید:”خداوند حال مرامی داند”منظورش قطعا این است که خداوند به حال من علم و آگاهی دارد اما استفاده از لفظ قرآن بهتر و صحیحتر است و اگر فردی از لفظ دانستن به نیت علم وآگاهی استفاده کند جایز است زیرا در برخی از کاربردهامصاحب علم می باشداما متخصصانی که به تفاوت بین الفاظ و واژگان اهمیت می دهند در بین علم و دانستن تفاوت قائل هستند زیرا توصیف “علم” کامل تر از توصیف”دانستن” است زیرا لازمه علم این نیست که سابقه ی جهل داشته باشد برخلاف دانستن که بعد از جهل حاصل می شود و همچنین از تفاوت های بین علم و دانستن این است که علم به ظاهر و باطن یک چیز احاطه دارداما دانستن فقط مربوط به ظاهر یک چیز میشود و تنها به ادراکات حسی از قبیل حس شنوایی و بینایی وبویایی و مانند آن احاطه دارد اما به کنه و باطن یک چیز احاطه ندارد و خداوند متعال “علیم” یعنی صاحب علم بی نهایت و “خبیر” یعنی آگاه به کنه هرچیز است و نسبت به ظاهر و باطن و پنهان و نهان هر چیز آگاه است.

مجری:خداوند بهترین پاداش را به شما عنایت کند.
(شیخ دکتر خالد المصلح).