آیا تجارت در حج جایز است؟

از علمای هیئت دائمی افتاء سوال شد : آیا تجارت در حج جایز است؟

 

الحمدلله،

« تجارت کردن در موسم حج جایز است، امام طبری در تفسیرش با سند از ابن عباس رضی الله عنهما ذکر کرده است که در تفسیر این آیه : «لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْفَضْلاً مِّن رَّبِّکُمْ» (بقره ۱۹۸). یعنی: «گناهی بر شما نیست این که از فضل پروردگار خود برخوردار شوید».

گفته است: یعنی اینکه هیچ گناهی بر شما نیست که در موسم حج، قبل وبعد از احرام تجارت وخرید وفروش کنید». وبالله التوفیق، وصلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم.

“فتاوی اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه والإفتاء” (۱۱ / ۱۲) .

شیخ عبد العزیز بن عبد الله بن باز … شیخ عبد الله بن غدیان … شیخ عبد الله بن قعود.

 

نکته : درباره شأن نزول آیه فوق در صحیح بخاری از ابن عباس رضی الله عنه روایت شده که گفت : «کَانَ ذُو المَجَازِ، وَعُکَاظٌ مَتْجَرَ النَّاسِ فِی الجَاهِلِیَّهِ، فَلَمَّا جَاءَ الإِسْلاَمُ کَأَنَّهُمْ کَرِهُوا ذَلِکَ، حَتَّی نَزَلَتْ: (لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ) فِی مَوَاسِمِ الحَجِّ» بخاری (۱۷۷۰).

یعنی : عُکاظ ذوالمَجَاز بازارهای دوران جاهلیت بودند، وقتی اسلام آمد گویا مسلمانان تجارت در ایام حج را ناپسند دانستند، تا اینکه آیه «گناهی بر شما نیست این که از فضل پروردگار خود برخوردار شوید» در موسم حج نازل شد.

و احمد، ابن ابوحاتم، ابن جریر، حاکم و غیره از طرق مختلف از ابوامامه تیمی رضی الله عنه روایت کرده اند : «قُلْتُ لِابْنِ عُمَرَ: أِنَّا نُکْرِی، فَهَلْ لَنَا مِنْ حَجٍّ؟ قَالَ: أَلَیْسَ تَطُوفُونَ بِالْبَیْتِ، وَتَأْتُونَ الْمُعَرَّفَ، وَتَرْمُونَ الْجِمَارَ، وَتَحْلِقُونَ رُءُوسَکُمْ؟ قَالَ: قُلْنَا: بَلَی، فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَسَأَلَهُ عَنِ الَّذِی سَأَلْتَنِی، فَلَمْ یُجِبْهُ حَتَّی نَزَلَ عَلَیْهِ جِبْرِیلُ عَلَیْهِ السَّلَامُ بِهَذِهِ الْآیَهِ: (لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ) فَدَعَاهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: أَنْتُمْ حُجَّاجٌ» مسند أحمد (۶۴۳۴).

یعنی : به ابن عمر گفتم: ما در ایام حج حمالی می‌کنیم [در برابر انتقال کلاهای اشخاص از آن‌ها اجرت می‌گیریم] آیا حج ما مقبول است؟ گفت: آیا طواف کعبه را به جا می‌کنید و رمی جمره را انجام می‌دهید و سرتان را می‌تراشید؟ گفتیم: بله، گفت: مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و عین همین سؤال را از ایشان پرسید، پیامبر به جواب او نپرداخت تا این که جبرئیل امین با آیه (لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ) فرود آمد.  پس رسول اکرم صلی الله علیه وسلم آن مرد را طلب کرد و فرمود: حجتان به جا و درست است و شما از جمله حاجیان به شمار می‌آیید.