وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
آیا امّت‌های پیشین هم فتنۀ قبر دارند یا اینکه مورد مذکور مخصوص مسلمانان است؟
برخی از علما می‌گویند: امّت‌های پیشین فتنۀ قبر ندارند، چون از رسولانشان فرمان نبردند و از این رو، در عذابشان تعجیل می‌گردد، ولی از امّت اسلام عذاب به طور موقّت برداشته شده و پیامبر ج با شمشیر فرستاده شدند و هرکس که از ترس کشته‌شدن، مسلمان شود و سپس منافق گردد، در قبر عذاب می‌شود.
دیدگاه فوق خالی از اشکال نیست و صحیح آن است که بگوییم امّت‌های پیشین هم فتنۀ قبر دارند و در آنجا عذاب می‌شوند یا نعمت می‌گیرند.
آنچه دربارۀ عذاب فرعونیان بیان شده است، یکی از دلایل موجود در این زمینه به شمار می‌رود، چنانکه الله می‌فرماید:
﴿ٱلنَّارُ یُعۡرَضُونَ عَلَیۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِیّٗاۚ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَهُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ﴾ [غافر: ۴۶]
«[آن عذاب] آتش [دوزخ است] که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند و روزی که قیامت برپا می‌گردد [گفته می‌شود:] آل فرعون را در سخت‌ترین عذاب وارد کنید.»
در صحیح مسلم، از عروه بن زبیر س نقل شده که خاله‌اش؛ أمّ المؤمنین عایشه می‌گفت: «رسول الله صلی الله علیه وسلم درحالی نزد من آمدند که زنی یهودی آنجا بود و می‌گفت: آیا می‌دانی که شما در قبر، دچار فتنه می‌شوید؟
عایشه می‌گوید که پیامبر صلی الله علیه وسلم آشفته شده و فرمودند: «إِنَّمَا تُفْتَنُ الیَهُودُ»؛ «قطعاً یهودیان دچار فتنه و ابتلا می‌شوند.»
أمّ المؤمنین عایشه در ادامه می‌گوید: چندین شب گذشت و سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هَلْ شَعَرْتِ أَنَّهُ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّکُمْ تُفْتَنُونَ فِی الْقُبُورِ؟»؛ «آیا می‌دانی که به من وحی شد شما در قبرها مورد فتنه و آزمایش قرار می‌گیرید؟!»
عایشه می‌گوید: می‌شنیدم که پیامبر صلی الله علیه وسلم پس از آن، از عذاب قبر به الله تعالی پناه می‌بردند.[۱]
ابن قیّم پس از بیان اختلاف موجود در این مسأله می‌گوید: «به نظر می‌رسد -والله أعلم- که هر پیامبری با امّتش این‌گونه است و این افراد پس از اینکه مورد سؤال قرار می‌گیرند و علیه آنان دلیل آورده می‌شود، در قبرهایشان عذاب و مجازات می‌گردند، همان‌گونه که در آخرت، پس از سؤال و اقامۀ دلیل علیه آنان، عذاب می‌شوند، و الله ـ داناتر است.»[۲]
[۱]– صحیح مسلم، شمارۀ حدیث: ۵۸۴٫
[۲]– نک: الرّوح، ص ۱۴۹، برای اطّلاع از جزئیّات اختلاف در این زمینه، نک: صص ۱۴۷- ۱۴۹٫