آیا اسلام هم همانند ایمان در شخص مسلمان کم و زیاد می شود؟

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: “أن الإسلام ینقص کما ینقص الإیمان فهذا أیضا حق کما دلت علیه الأحادیث الصحیحه فإن من نقص من الصلاه والزکاه أوالصوم أو الحج شیئا فقد نقص من اسلامه بحسب ذلک ومن قال أن الإسلام هو الکلمه فقط وأراد بذلک
أنه لا یزید ولا ینقص فقوله خطاء.”*

ترجمه: “اسلام نیز همانند ایمان کم می شود … کما اینکه احادیث صحیح بر این امر دلالت دارند،بدین صورت که هر کس از نماز،زکات،روزه و حج چیزی کم کند از اسلامش به همان اندازه کم می شود. وهر کس بگوید: اسلام تنها یک کلمه است و مرادش این باشد که اسلام کم و زیاد نمی شود،به خطا رفته است.”

شیخ عبدالرحمن البراک در این مورد تفصیلی قایل است که اشاره به آن حایز اهمیت می باشد،او می فرماید: “الذی ورد فی النصوص ذکر زیادهالإیمان کقوله تعالى: {لیزدادوا إیمانا مع إیمانهم} وقوله: {وإذا تلیت علیهم آیاته زادتهم إیمانا} وقوله: {فزادتهم إیمانا}، ولم یأت مثل ذلک فی الإسلام، ولهذا فالعلماء لا یذکرون الزیاده والنقص إلا فی الإیمان، ولکن الإسلام الذی یتضمن الإیمان هو فی الحقیقه یزید وینقص، وأما الإسلام الذی لیس معه إیمان فهو إسلام لغوی، فلا یزید ولا ینقص، وعلى هذا فلفظ الإسلام یحتمل المعنیین، ولأجل هذا الاحتمال لا یصح إطلاق القول بأنه یزید وینقص، فتدبر ذلک، والله أعلم.” **

ترجمه: “آنچه که در نصوص ذکر شده،زیادت ایمان است،همانند این فرموده الله تعالی: {تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند} و این فرموده: {وچون آیات او بر آن ها خوانده شود, ایمانشان افزون گردد} و :{پس به ایمانشان افزوده}،و نصی مثل این نصوص در مورد اسلام وارد نشده،بر این اساس علما – معمولا – زیادت و نقصان را جز برای ایمان به کار نمی برند،اما اسلامی که متضمن ایمان است در حقیقت کم و زیاد می شود،و اسلامی که متضمن ایمان نیست اسلام لغوی است،و کم و زیاد نمی شود .. بر این اساس لفظ اسلام احتمال دو معنای را دارد،و به همین دلیل اطلاق نمودن اینکه اسلام زیاد و کم می شود – بدون تفصیل فوق الذکر – صحیح نیست،در این مهم بیاندیش،والله اعلم.

* : [ نگا: مجموع الفتاوی : ۴۱۴/۷ ]