وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
تدلیس:
حدیث مدلس: اساساً تدلیس را به مخفی کردن عیبی در سند حدیث گویند طوریکه حدیث را مقبول نشان دهد.
و چند نوع دارد:
تدلیس اسناد: راوی حدیثی که معمولا احادیثی را از شیخ خود روایت می کند، ولی آن حدیثی که تدلیس نموده از وی نشنیده بلکه از شخص دیگری شنیده ولی عمدا او را حذف کرده و لفظ حدیث را طوری روایت می کند ( با الفاظ “قال” یا “عن” ) که انگار آن حدیث را از شیخش شنیده و با این وجود از اصطلاحات ” سمعت” یا “حدثنی” استفاده نمی کند تا مورد اتهام کذب نیز قرار نگیرد.
تدلیس تسویه: این نوع تدلیس هم نوعی از تدلیس اسناد است، ولى راوی حدیث مدلس، حدیثی را که از شیخ خود شنیده است و شیخ او فردی ثقه (مورد اعتماد) است ولی شیخ او حدیث را از فردی ضعیف شنیده و آن فرد ضعیف نیز حدیث را از فردی ثقه (مورد اعتماد) شنیده است، حال راوی حدیث مدلس این فرد ضعیف را که در بین دو فرد ثقه قرار گرفته است عمدا حذف می کند تا حدیث را قوی نماید، و این نوع تدلیس بدترین نوع احادیث مدلس است.
مثلا حسن حدیثی را روایت می کند: علی ( استاد من) از حسین و او نیز از سلمان روایت کرده که پیامبر فرمود فلان.
حال حسن می داند که حسین فردی ضعیف است و حدیث او مردود می باشد لذا حسین را از سند حذف می کند و چنین روایت می کند: علی ( شیخ من) از سلمان روایت کرده که پیامبر فرمود فلان….
در اینجا حسن تدلیس کرده است.
تدلیس شیوخ: راوی حدیث، شیخ خود را با نام و لقب و کنیه ای ذکر می کند که معمولا با آن اوصاف و القاب معروف نبوده تا چنین وهم شود که آن فردی که از او حدیث را شنیده، شیخش نبوده و از شخص دیگری شنیده است حال علت این عمل وی بدین دلیل است تا چنین ابراز دارد که اساتید زیادی داشته است یا بدلایل اهداف دیگری.
مثال: این قول ابی بکر بن مجاهد: «حدثنا عبدالله بن ابی عبدالله …فلان» که منظور وی از عبدالله بن ابی عبداللهف ابابکر بن ابی داود سجستانی بوده است.
حکم تدلیس:
تدلیس اسناد و تسویه قابل قبول نیستند حتی برخی علما می گوینمد که تدلیس برادر دروغ است “التدلیس اخو الکذب”
البته برخی از علما گفته اند اگر با الفاظ سمعت یا حدثنی روایت کرده باشد قبول است.
ولی احادیث مدلس بخاری و مسلم چون از کسانی تدلیس شده اند که ثقه بوده اند، قابل قبول هستند زیرا امت بر مقبولیت آنها تاکید داشته است. (ابن عثیمین)