وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
این همان روایتی است که سلطۀ سیاسی اروپا بر ممالک اسلامی سیطره یافت و گروه کثیری خاورشناس (اورنتیلست) به وجود آمدند که بر حسب فرمان حکومت مدارس زبان‌های شرقی را تأسیس کرده، کتابخانه‌های شرقی را بنیان نهاده و انجمن‌های آسیایی را تأسیس کردند. اسباب و وسایل چاپ و نشر تألیفات شرق‌شناسان را فراهم نمودند. قبل از همه کشور هلند در جزایر شرقی تحت تسلط خویش در سال ۱۷۷۸ م، یک انجمن آسیایی تأسیس کرد و به تقلید از آن انگلیسی‌ها در کلکته در سال ۱۷۹۵ م، «انجمن عمومی آسیایی» و در سال ۱۷۸۸ م، در بنگال «انجمن آسیایی بنگال» را بنیان نهادند. سپس فرانسه در سال ۱۷۹۵ م، دانشگاه‌های زبان‌های زنده شرق «عربی، فارسی و ترکی» را تأسیس کرد و در نهایت به تقلید از آن مدارس و مجتمع‌ها، در تمام کشورهای اروپایی مدارس و انجمن‌هایی از این قبیل تأسیس و تشکیل شد.
در دانشگاه‌های ملی وجود دانشمندان و کتابخانه‌های زبان عربی الزامی بود. کتاب‌هایی که در فن سیرت و مغازی به زبان عربی نزد مسلمان‌ها محفوظ بودند، تک تک آن‌ها به استثنای تعداد معدودی از اواخر قرن هیجدهم تا پایان قرن نوزدهم، در اروپا چاپ و پخش شد و بیشتر آن‌ها به زبان‌های اروپایی نیز ترجمه گردید. قبل از همه «ریسک» (Reiske) متوفای سال ۱۷۷۴ م، «تاریخ ابوالفداء» را با ترجمه لاتینی و حواشی در پنج جلد منتشر کرد. در سال ۱۸۰۹ م، «کاپیتان ای متوس» (A:n.mathews) در کلکته، ترجم «مشکاه المصابیح» را به زبان انگلیسی چاپ و منتشر ساخت. در سال ۱۸۵۶م، «وان کریمر» (kremer) در کلکته «کتاب المغازی محمد بن عمر واقدی» را چاپ کرد. در سال ۱۸۶۰ م، تصنیف مشهور ابن هشام، «سیرت الرسول» را «کوتینگن» (kottingen) منتشر ساخت. علاوه بر این، همین مستشرق «تاریخ مدینه سمهودی» و تاریخ معارف «ابن قتیبه» را چاپ نمود. در سال ۱۸۶۴ م، «دکتر ویل» (D. weil) «سیره ابن هشام» را به زبان آلمانی ترجمه کرد.
در سال ۱۸۷۷ م، در پاریس پروفسور «دی ماینارد» تاریخ «مروج الذهب السعودی» را با ترجمه فرانسوی منتشر نمود «والسن» (Wellhausen) در سال ۱۸۸۲ م، ترجم آلمانی واقدی را به نام «محمد در مدینه» در برلن منتشر ساخت. در سال ۱۸۸۳ م، در لیدن هلند به اهتمام «هاوتسما» (Houtasma) «تاریخ یعقوبی» در دو جلد چاپ و منتشر شد. از سال ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۲ م، ظرف ۱۴ سال تلاش و محنت، تاریخ معروف و کمیاب «طبری» را «بارت» J. barht «نولدیکه» Noldeke و غیره منتشر ساختند. و در آخر با همت و تلاش مستشرق معروف آلمانی «ساخو» و هفت نفر دیگر از مستشرقین، کتاب مهم و کمیاب «طبقات ابن سعد» که مفصل‌تر از آن هیچ کتابی در سیر نبوی وجود ندارد، تقریباً از سال ۱۹۰۰ م، تا سال گذشته در جلدهای متعدد در لیدن هلند منتشر گردید.
چاپ و نشر این کتب مرجع و مهم و ترجمه‌های آنان، در بهبود روابط کشورهای اسلامی و اروپا، کاسته‌شدن از اختلافات مذهبی و اشتیاق و علاقه به تحقیق و بررسی آزاد، نقش داشت و تمام این عوامل مقدمه شکل‌گیری گروه کثیری از مصنفین تاریخ اسلام و سیره‌نگاران پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم را در اروپا به وجود آورد.
یکی از دانشمندان آکسفورد، دربارۀ این سلسله پایان ناپذیر، اینگونه اظهار نظر می‌کند:
«سیره‌نگاران محمد سلسله وسیعی دارند که پایان‌ناپذیر است، ولی کسب مقام و موقعیت در آن سلسله مهم و قابل افتخار است»([۱]).
ما در اینجا جدولی فقط از آن تألیفات ارایه می‌دهیم که به طور خاص در حالات آن حضرت صلی الله علیه و سلم و یا در اصول عقاید اسلام نگاشته شده‌اند و اکثر آن‌ها در «دارالتألیف» ما موجودند و یا از آن‌ها استفاده کرده‌ایم:
|
ردیف |
نام نویسنده |
کشور |
نام تألیف و یا مقاله |
تاریخ تألیف |
| ۱ | دکتر جی. بی – D. J. B | انگلیس | سیرت محمد خادع | ۱۸۱۵ م |
| ۲ | دکتر وایت (واعظ آکسفورد) | انگلیس | بیمفتن سرمنز اسلام
و پیامبر اسلام |
۱۸۰۰ |
| ۳ | گارد فری هگنس،
ام، آر، ای، اس |
انگلیس | آپالوجی | ۱۸۲۹ |
| ۴ | دکتر جی، ای موار | آلمان | اسلامزم | ۱۸۳۰ |
| ۵ | گارسن دی تاسی | فرانسه | اسلام و قرآن | ۱۸۳۱ تا ۱۸۷۴ |
| ۶ | ادوارد، لین | انگلیس | انتخابات القرآن | ۱۸۴۳ |
| ۷ | دکتر ویل | آلمان | ترجمه و حاشیه ابن هشام کتاب محمد پیامبر | ۱۸۴۵ تا ۱۸۴۶ |
| ۸ | کار لائل | انگلیس | هیروز ایند هیرو روشپ | ۱۸۴۶ |
| ۹ | کوسن دی برسیوال | فرانسه | تاریخ عرب | ۱۸۴۷ |
| ۱۰ | واشنگتن ارونگ | انگلیس | سیرت محمد | ۱۸۴۹ |
| ۱۱ | دکتر اسپرنگر | آلمان | سیرت محمد | ۱۸۵۱ |
| ۱۲ | وان کریمر | آلمان | ترجمه و حاشیه واقدی | ۱۸۵۶ |
| ۱۳ | مقاله‌نویس نیشنل ریویو | انگلیس | بزرگترین عرب | ۱۸۶۱ |
| ۱۴ | دی لین | سیرت محمد | ۱۸۶۱ | |
| ۱۵ | میور | انگلیس | سیرت محمد | ۱۸۶۱ |
| ۱۶ | برتالمی سینت هلیر | فرانسه | محمد و قرآن | ۱۸۶۵ |
| ۱۷ | نولدیکه | آلمان | مضامین قرآن و اسلام | ۱۸۶۹ |
| ۱۸ | دوشیف مقاله‌نویس کوارترلی ریویو | انگلیس | اسلام | ۱۸۶۹ |
| ۱۹ | مقاله‌نویس برتش کواترلی ریویو | انگلیس | محمد | ۱۸۷۲ |
| ۲۰ | جولیس چارلز | فرانسه | تاریخ بانی اسلام | ۱۸۷۴ |
| ۲۱ | مقاله‌نویسی کانتمپریری ریویو | انگلیس | محمد و اسلام | ۱۸۷۵ |
| ۲۲ | باسورت اسمیت | انگلیس | محمد و اسلام | ۱۸۷۵ |
| ۲۳ | سیدیو | فرانسه | تاریخ عرب | ۱۸۷۷ |
| ۲۴ | والسن | آلمان | تبصره بر واقدی | ۱۸۸۲ |
| ۲۵ | اهل کراهل | آلمان | سیرت محمد | ۱۸۸۴ |
| ۲۶ | گولد زیهر | آلمان | مطالعه اسلام | ۱۸۹۰ |
| ۲۷ | رینان | فرانسه | تاریخ مذاهب | ۱۸۹۲ |
| ۲۸ | ایچ گریم | هلند | سیرت محمد | ۱۸۹۴ |
| ۲۹ | هنری دی کاستری | فرانسه | تصوراتی بر اسلام | ۱۸۹۶ |
| ۳۰ | ایف بوهل | هلند | سیرت محمد | ۱۹۰۳ |
| ۳۱ | والسن | انگلیس | نیم ساعت با محمد | ۱۹۰۵ |
| ۳۲ | مارگولیوث | انگلیس | محمد | ۱۹۰۵ |
| ۳۳ | کوئل | انگلیس | محمد و اسلام | ۱۸۹۴ |
| ۳۴ | پرنس کائتانی | ایتالیا | تاریخ کبیر محمد و اسلام و سلاطین اسلام | سال جاری |
| ۳۵ | میجر لیونارد | انگلیس | پایه روحانی و اخلاقی اسلام | ۱۹۰۹ |
نویسندگان اروپایی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- آن‌هایی که به زبان عربی و منابع اصلی دسترسی نداشته‌اند منبع اطلاعات این قبیل نویسندگان تألیفات و ترجمه‌های دیگران است؛ کار آن‌ها فقط این بوده است که موارد و معلومات مشکوک و ناقص را در قالب نظر و مطابق باب طبع خود قرار داده ارایه دهند. جای تعجب است که بعضی از آن‌ها «مانند ادوارد گابن» چنان صائب الرأی و منصف‌اند که ذره طلا را از میان انبوه زغال‌ها درمی‌آورند، ولی این‌ها اندک‌اند.
- آن‌هایی که به زبان عربی، علم ادب، تاریخ و فلسفه اسلام مهارت کامل دارند، اما با فن سیرت و مسایل مذهبی ناآشنا هستند. آن‌ها در باب سیرت و یا دین اسلام تألیف مستقلی ننوشتند، ولی به طور ضمنی با این پندار که با زبان عربی آشنایی دارند، نسبت به اسلام و یا شارع اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و سلم با جسارت تمام هرچه خواسته‌اند، نوشته‌اند؛ مثلاً دانشمند معروف آلمانی پروفسور «ساخو» که «طبقات ابن سعد» را ترجمه و منتشر کرده است، هیچ کس منکر وسعت معلومات و تسلط وی بر زبان عربی نیست. مقدمه کتاب «ماللهند بیرونی» را با چنان تحقیقی که قابل رشک است، به رشت تحریر درآورده است. ولی در همان مقدمه نسبت به مسایل اسلام چیزهایی نوشته است که آدمی بعد از خواندن آن‌ها فراموش می‌کند که این همان شخص فاضل و اندیشمند است که لحظاتی قبل با او آشنا شده بودیم!
- آن دسته از مستشرقین که کتب خاص اسلامی و مذهبی را در حد کافی مطالعه کرده‌اند، مانند «پامر» یا «مارگولیوث» از آن‌ها امید زیادی داشتیم، ولی با وجود آشنایی به زبان عربی کثرت مطالعه، تفحص و تحقیق کتب حال‌شان چنین است که: هرچیز را می‌بینیم ولی چیزی را درک نمی‌کنیم. «مارگولیوث» تک تک کلمات جلدهای ضخیم مسند امام احمد بن حنبل را خوانده است و ما می‌توانیم این دعا را مطرح کنیم که در عصر ما هیچ مسلمانی در این حد نمی‌تواند ادعای رقابت با او را بکند. اما کتابی که در سیره نبوی نگاشته است، تاریخ دنیا هیچ کتابی مانند ایشان که الگوی دروغ، تهمت و افتراء، تأویل و تعصب باشد، نمی‌تواند عرضه کند. کمال آن این است که یک جریان و واقعه معمولی و ساده را که هیچ جنبه‌ای از زشتی و بدی در آن نمی‌توان پیدا کرد، فقط با نیروی ذوق و سلیقه خود کریه و بد منظر جلوه می‌دهد.
دکتر «اسپرنگر» که عربی‌دان معروف آلمان است، چندین سال ناظم اعلای مدرسۀ عالیه بود، به لکنوء آمد و دربارۀ «کتابخانۀ شاهی» گزارشی تهیه کرد که مورد مطالعه ما قرار گرفته است، کتاب «الإصابه فی أحوال الصحابه» حافظ ابن حجر، اولین بار با تصحیح وی در کلکته به چاپ رسید، ولی هنگامی که در سیرۀ پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم کتاب مستقلی در سه جلد نوشت و پخش کرد، پس از مطالعۀ آن در تحیر ماندیم([۲]).
[۱]– مارگولیوث، محمد، مقدمه / ۱٫
[۲]– این کتاب به زبان آلمانی است، من آلمانی نمی‌دانم ولی اقوال او را بسیاری از مؤلفان نقل کرده‌اند و مورد مطالعه ما نیز قرار گرفته است.