آثار اجتماعی تقلید

تأثیرات تقلید بر جامعۀ اسلامی به گونه‌ای مشهود است که با یک نگاه سطحی نیز می‌توان آن را دریافت. جامعه‌ای که در تلاطم آراء و تفکرات به سر می‌برد، بدون تردید در این سیر دچار تأثیراتی می‌شود که گاهی آن را از مسیر پیشرفت و تکامل باز می‌دارد. چه بسا رو را به دژهایی بکشاند که راه نجات بسیار مشکل است.

تقلید نیز یکی از عوامل اساسی در جهت‌دهی فکری و عملی مردم است؛ به گونه‌ای که جامعه را دست‌خوش تأثیراتی قرار داده است. در جامعه‌ای که هرکس خود را مقلد شخص و گروهی قرار دهد و سعی در براندازی مخالفان فکری و عملی خود داشته باشد، بی‌شک این جامعه در روابط و تعاملات اجتماعی دچار مشکل می‌شود و حتی باعث به وجود آمدن تنش‌هایی می‌شود که جامعه را به هرج ومرج می‌کشاند. مثل اینکه چنین جامعه‌ای فراموش کرده که پیامبر اکرم  صلی الله علیه و سلم حتی با مخالفان عقیدتی و ایمانی خود چگونه برخورد نموده تا اینکه آنان با مخالفان فقهی، به گونه‌ای برخورد می‌کنند مثل اینکه دشمنان خدا و رسول خدا  صلی الله علیه و سلم است. چنین جامعه‌ای که در فقر علمی و فرهنگ اسلامی به سر می‌برد، بی‌شک مریض است و دوای آن جز اخلاص و ارتقای سطح فرهنگی مردم بر مبنا و منهج قرآن و سنت نیست که بتواند نظرات مخالفان خود را بشنوند و به گونه‌ای صحیح و اصولی، سعی در نقد و بررسی آن داشته باشند.

جامعه‌ای که در تنش‌های فکری به سر می‌برد، نمی‌تواند خود را به حد کمالی برساند که مطلوبش است. در جامعه، مقلدین باید بدانند که داشتن و وجود نظرات مخالف همیشه باعث هلاکت و بدبختی نمی‌شود، گاهی می‌تواند مایه رحمت هم باشد.

در جامعۀ اسلامی باید روابط بسیار سالم و در عین حال هماهنگ با مشکلات فکری وحتی سیاسی جامعه حاکم باشد و درک این را داشته باشد که اساس خوشبختی و پیشرفت جامعه در روابط اجتماعی صحیح اسلامی قرار دارد. تعاملات صحیح اجتماعی، نه تنها مانعی برای نقد و نظرات مخالف نیست؛ بلکه آنچه که جامعه را در سیر تکامل قرار می‌دهد همین نقد و پژوهش‌ها است.

در جامعه‌ای که تقلید بر افکار مردم حکومت می‌کند، نباید به پیامدی جز بدبختی و کشیده شدن مسیر جامعه به تفرقه و دین‌زدایی امید داشت. چنین جامعه‌ای حتی در مسائل فرهنگی و سیاسی و غیره، سیر نزولی را طی می‌کند، و در جهت‌دهی جامعه به سوی انسجام و وحدت بسیار ضعیف عمل خواهد کرد و این انحطاط تا جایی پیش می‌رود که مردم در جامعه‌ای به سر می‌برند که هیچ امنیت علمی وجانی وجود ندارد.  

مقاله پیشنهادی

خیار(داشتن اختیار در معامله)

حکمت مشروعیت داشتن اختیار در معامله داشتن حق اختیار در معامله از محاسن اسلام است؛ …