کسانی که مرتکب گناهان کبیره می‏شوند

به اعتقاد ما مؤمن کافر نمی‏شود مگر اینکه ایمانش را با شرک نقض کند، و همچنین معتقدیم که گناه کبیره انسان را کافر نمی‏کند مگر اینکه گناه را حلال بپندارد، افرادی که مرتکب گناه کبیره می‏شوند محکوم به مشیئت و اراده‏ی پروردگار هستند: اگر بخواهد آنها را عذاب می‏دهد یا می‏بخشد.

خداوند می‏فرماید:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُ﴾ [النساء: ۴۸].

« بی‌گمان خداوند (هرگز) شرک به خود را نمی‌بخشد، ولی گناهان جز آن را از هرکس که خود بخواهد می‌بخشد».

هر گناهی به جز شرک در مشیئت و اراده‏ی خداوند است، اگر بخواهد عذاب می‏دهد و اگر بخواهد می‏بخشاید، در حالی که هنوز هم مؤمن هستند، در ضمن، آیه از عفو و بخشش آنها بدون توبه سخن می‏گوید، چون اگر پای توبه در میان باشد هر گناهی بخشوده می‏شود شرک باشد یا غیر آن.

خداوند می‏فرماید:

﴿وَلَٰکِنَّ ٱللَّهَ حَبَّبَ إِلَیۡکُمُ ٱلۡإِیمَٰنَ وَزَیَّنَهُۥ فِی قُلُوبِکُمۡ وَکَرَّهَ إِلَیۡکُمُ ٱلۡکُفۡرَ وَٱلۡفُسُوقَ وَٱلۡعِصۡیَانَۚ﴾ [الحجرات: ۷].

«اما خداوند ایمان را در نظرتان گرامی داشته است و آن را در د‌ل‌هایتان آراسته است، و کفر و نافرمانی و گناه را در نظرتان زشت و ناپسند جلوه داده‌است».

می‏بینیم که آیه‏ میان کفر و فسق و عصیان تفاوت می‏گذارد.

پیامبر می‏فرماید: «سِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ، وَقِتَالُهُ کُفْرٌ». [متفق علیه].

«دشنام دادن به مؤمن فسق و کشتن او کفر است». [بخاری و مسلم آن را روایت کرده‏اند].

پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم بین فسق و کفر فرق می‏گذارد، پس چنین نتیجه‏گیری می‏شود که گناهان یکسان و مساوی نیستند.

یا در حدیث دیگری می‏فرماید: «شَفَاعَتِی لأَهْلِ الْکَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِی». [الترمذی وابن حبان].

«شفاعت من برای افرادی از امتم می‏باشد که مرتکب گناه کبیره می‏شوند». [ترمذی و ابن حبان آن را روایت کرده‏اند].

شفاعت پیامبر صلی الله علیه و سلم برای آنها دلیل بر این است که آنها با وجود اینکه مرتکب گناه کبیره شده‏اند هنوز در دایره‏ی ایمان جای دارند.

هنگامی که آیه‏ی زیر نازل شد: ﴿ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ یَلۡبِسُوٓاْ إِیمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِکَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ ٨٢﴾ [الأنعام: ۸۲].

«کسانی که ایمان آورده باشند و ایمان خود را با شرک (پرستش چیزی با خدا) نیامیخته باشند، امن و امان ایشان را سزا است، و آنان راه‌یافتگان (راه حق و حقیقت) هستند».‏

بر دل اصحاب گران آمد و خدمت پیامبر صلی الله علیه و سلم عرض کردند: مگر از ما کسی هست که مرتکب ظلم نشود؟ پس آیه نازل شد که: ﴿إِنَّ ٱلشِّرۡکَ لَظُلۡمٌ عَظِیمٞ ١٣﴾ [لقمان: ۱۳] «همانا شرک ظلم بسیار بزرگیست». [بخاری آن را روایت کرده است].

از این روایت چنین استنباط می‏شود که فرق است بین ظلم و شرک، و بیان می‏کند که هر ظلمی شرک نیست اما شرک بزرگترین ظلمهاست.

دلیل دیگر بر تفاوت مراتب گناهان مجازات‌های مختلفی است که شریعت بر آنها مترتب ساخته است، مثلاً عقوبت دزدی را بریدن دست، عقوبت زنا را رجم یا صد ضربه شلاق، مجازات شرابخواری را هشتاد ضربه شلاق و مجازات ارتداد را کشتن قرار داده‌است.

خداوند می‏فرماید:

﴿ٱلزَّانِیَهُ وَٱلزَّانِی فَٱجۡلِدُواْ کُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَهَ﴾ [النور: ۲].

«هر یک از زن و مرد زناکار (مؤمن، بالغ، حرّ، و ازدواج ناکرده) را صد تازیانه بزنید».

و می‏فرماید:

﴿وَٱلسَّارِقُ وَٱلسَّارِقَهُ فَٱقۡطَعُوٓاْ أَیۡدِیَهُمَا جَزَآءَۢ بِمَا کَسَبَا نَکَٰلٗا مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٞ٣٨﴾ [المائده: ۳۸].

«دست مرد دزد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده‌اند به عنوان یک مجازات الهی قطع کنید، و خداوند (بر کار خود) چیره و (در قانونگذاری خویش) حکیم است (و برای هر جنایتی عقوبت مناسبی وضع می‌کند تا مانع پخش آن گردد)».

و می‏فرماید:

﴿وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَهِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِینَ جَلۡدَهٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَهً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ۴﴾ [النور: ۴].

«کسانی که به زنان پاکدامن نسبت زنا می‌دهند، سپس چهار گواه (بر ادّعای خود، حاضر) نمی‌آورند، بدیشان هشتاد تازیانه بزنید، و هرگز گواهی دادن آنان را (در طول عمر بر هیچ کاری) نپذیرید، و چنین کسانی فاسق (و متمرّد از فرمان خدا) هستند».

پیامبر صلی الله علیه و سلم می‏فرماید:

«لَا یَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ النَّفْسُ بِالنَّفْسِ وَالثَّیِّبُ الزَّانِی وَالتّارِکُ لِدینِهِ المُفارِقُ لِلْجَمَاعَهِ». [متفق علیه].

«خون هیچ انسان مسلمانی حلال نیست مگر به واسطه‏ی یکی از این سه چیز: کشتن انسان، زنای محصن و ترک دین و جدا شدن از جماعت اسلامی». [بخاری و مسلم آن را روایت کرده‏اند].