وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
خانه ی مسلمان براساس دسته ای قوانین استوار می باشد که باعث استحکام آن شده و مسیر زندگانی افراد آن را تنظیم می نماید. به این ترتیب این خانه ها از خانه های دیگر بازشناخته می شوند و قوانین آن برگرفته از قرآن کریم و سنت نبوی شریف و سیره ی پیامبر صلى الله علیه و سلم، و حیات صحابه و تابعین می باشد.
مهم ترین ارکان این قوانین عبارتند از:
– داشتن ایمان واقعی به خداوند سبحان و اخلاص مورد لزوم این ایمان، خشیت همیشگی و تقوای خداوند و اجرای اوامر و پرهیز از نواهی او و ذکر و یاد بسیار پروردگار.
– ایمان به ملائکه ی خداوند و کتاب هایش، ایمان به پیامبران و روز آخرت و قضاء و قدر الهی، خداوند متعال می فرماید: {آمن الرسول بما أنزل إلیه من ربه والمؤمنون کل آمن بالله وملائکته وکتبه ورسوله لا نفرق بین أحد من رسله} [البقره: ۲۸۵] یعنی: « پیامبر (خدا) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ایمان آورده است، و مؤمنان همگى، به خدا و فرشتگان و کتاب ها و فرستادگانش ایمان آوردهاند.»
– ایمان به رسول خدا صلى الله علیه و سلم و پایبندی بر سنت او، عمل نمودن به آنچه بدان امر فرموده و دور گشتن از هرآنچه از آن نهی کرده باشد، که خداوند متعال اینگونه می فرماید: {وما آتاکم الرسول فخذوه وما نهاکم عنه فانتهوا} [الحشر: ۷] معنی آیه ی شریفه: « و آنچه را پیامبر [او] به شما داد آن را بگیرید و از آنچه شما را باز داشت بازایستید.»
– به جا آوردن نمازهای پنجگانه و پایندی و مداومت بر ادای ان ها در وقت معین خود. خداوند متعال می فرماید: {إن الصلاه کانت على المؤمنین کتابًا موقوتًا}_[النساء: ۱۰۳] معنی آیه: « همانا که نماز بر مؤمنان در اوقات معین مقرر شده است.»
– ادای حق خداوند در مال و دارائی های خویش بوسیله ی دادن زکات و صدقات، پروردگار متعال می فرماید: {والذین فی أموالهم حق معلوم . للسائل والمحروم} [المعارج: ۲۴-۲۵] یعنی: « و همانان که در اموالشان حقى معلوم است* براى سائل و محروم.»
– گرفتن روزه ی ماه مبارک رمضان، خداوند متعال فرموده است: {یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون}_[البقره: ۱۸۳] یعنی: « اى کسانى که ایمان آوردهاید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید.»
– رهسپار شدن برای به جای آوردن فریضه ی حج در صورت توان و استطاعت. خداوند متعال می فرماید: {ولله على الناس حج البیت من استطاع إلیه سبیلا}_[آل عمران: ۹۷] یعنی: « و براى خدا حج آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] کسى که بتواند.»
– رابطه ی زناشویی بر مدار آرامش، دوستی و مهرورزی برقرار می گردد، خداوند باری تعالی در قرآن کریم اینگونه بیان می فرماید: {ومن آیاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجًا لتسکنوا إلیها وجعل بینکم موده ورحمه إن فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون} [الروم: ۲۱] یعنی: « و از نشانههاى او اینکه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در این [نعمت] براى مردمى که مىاندیشند قطعا نشانههایى است.» زن و شوهر باید برای زندگی مشترک خویش قوانینی را وضع کنند و پایه و اصولی را برای تفهم مشترک میان خویش و در جهت تداوم دوستی، عشق و مهر و محبت و همچنین برای رسیدن به خوشبختی بنیان بنهند.
– مرد در منزل خویش حق سرپرستی دارد، خداوند متعال می فرماید: {الرجال قوامون على النساء بما فضل الله بعضهم على بعض وبما أنفقوا من أموالهم} [النساء: ۳۴] یعنی: « مردان سرپرست زنانند به دلیل آنکه خدا برخى از ایشان را بر برخى برترى داده و [نیز] به دلیل آنکه از اموالشان خرج مىکنند.»
– رعایت حقوق و وظایف مشترک بین مرد و زن در منزل، رسول خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (الرجل راعٍ فی أهله وهو مسئول عن رعیته، والمرأه راعیه فی بیت زوجها، وهی مسئوله عن رعیتها) یعنی:« مرد، مسئول خانواده و زیر دستانش می باشد. زن در خانه شوهر، مسئول زیر دستان خود است.» [متفق علیه]
– پایبندی زن در به جا آوردن حق و حقوق شوهر بر وی و اطاعت از او، پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده اند: (إیما امرأه ماتت وزوجها عنها راضٍ دخلت الجنه) یعنی: « هر زنی که بمیرد و شوهرش از او راضی باشد، به بهشت داخل می گردد.» [الترمذی]
– حس تعهد پدر خانواده به برآوردن حق و حقوق همسرش با معاشرت و برخورد نیکو و پاکدامن نگاهداشتن وی (با ارتباط زناشویی با وی) و برعهده گرفتن خرج و مخارج او، رسول خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (إذا أنفق المسلم نفقه على أهله وهو یحتسبها؛ کانت له صدقه) یعنی: « اگر مسلمان، به نیت ثواب به خانواده اش، انفاق نماید، برایش صدقه، محسوب می شود.»_[متفق علیه]
– احساس مسئولیت والدین در مورد مراقبت از فرزندان، تربیت نیکوی آنان و آموختن مسائل دینی به ایشان، پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم فرموده است: (مروا أولادکم بالصلاه وهم أبناء سبع سنین، واضربوهم علیها وهم أبناء عشر سنین . وفرقوا بینهم فی المضاجع) یعنی: « اولاد خود را در هفت سالگی به نماز امر نموده و از ده سالگی به نماز امر نموده و آنها را بخاطر ترک نماز بزنید وخوابگاهشان را جدا کنید.» [ابوداود]
– پایبندی فرزندان به نیکی با والدین و اطاعت از آنان در آنچه مورد رضای پروردگار باشد، خداوند متعال می فرماید: {وقضى ربک ألا تعبدوا إلا إیاه وبالوالدین إحسانًا}_[الإسراء: ۲۳] یعنی:« و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید.»
– نگه داشتن پیوند با خویشان و نیکی با نزدیکان و دوستان، خداوند باری تعالی فرموده است: {واتقوا الله الذی تساءلون به والأرحام} [النساء: ۱] یعنی: « و از خدایى که به [نام] او از همدیگر درخواست مىکنید پروا نمایید و زنهار از خویشاوندان مبرید.» و رسول خدا صلى الله علیه و سلم نیز سفارش نموده اند که: (من سره أن یُبسط له فی رزقه، وأن یُنسأ له فی أثره، فلیصل رحمه) یعنی: « کسی که دوست بدارد اینکه روزی اش فراخ گردیده و عمرش طولانی گردد، باید صلهء رحمش (پیوستگی با نزدیکان) را پیوسته بدارد.» [البخاری] باز آنحضرت صلى الله علیه و سلم چنین فرموده است: (من أبَر البر أن یصل الرجل وُدَّ أبیه) معنی حدیث: « بهترین احسان اینست که شخص دوستی پدرش را استمرار دهد با دوستان پدرش و با دوستان پدرش پیوستگی کند.»_[مسلم والترمذی]
– پایبندی به حق و حقوق همسایه، پیامبر صلى الله علیه و سلم می فرماید: (مازال جبریل یوصینی بالجار حتى ظننتُ أنه سیورِّثه) یعنی: « همیشه جبرئیل علیه السلام مرا در مورد همسایه توصیه می نمود، تا اینکه گمان کردم شاید همسایه از همسایه میراث ببرد.» [متفق علیه]
– شناخت برتری و امتیازات شایسته ی هر کس و احترام نهادن به بزرگ ترها، رسول خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (لیس منا من لم یرحم صغیرنا ویعرف شرف کبیرنا) یعنی: « کسی که به کوچک ما رحم نکرده و به شرافت بزرگ ما آشنا نباشد، از ما نیست.»_[ابوداود والترمذی]، همچنین آنحضرت صلى الله علیه و سلم فرموده است: (أنزلوا الناس منازلهم) یعنی: « هر کسی را به جایگاهش قرار دهید.» [ابوداود]
– آراستگی به شکیبایی در برابر دشواری ها و مصیبت ها در تمام جوانب زندگی، خداوند متعال چنین می فرماید: {یا أیها الذین آمنوا استعینوا بالصبر والصلاه إن الله مع الصابرین} [البقره: ۱۵۳] یعنی: « اى کسانى که ایمان آوردهاید از شکیبایى و نماز یارى جویید زیرا خدا با شکیبایان است.»
– راستی در معامله و سخن گفتن، پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (إن الصدق یهدی إلى البر وإن البر یهدی إلى الجنه) یعنی: « همانا راستگویی، انسان را بسوی نیکی، رهنمون می شود. و نیکی، انسان را به بهشت می رساند.» [متفق علیه]
– توکل بر خداوند و اعتماد به او، خداوند سبحان در قرآن کریم فرموده است: {ومن یتوکل على الله فهو حسبه} _[لطلاق: ۳] یعنی: « و هر کس بر خدا اعتماد کند او براى وى بس است!»
– استقامت بر مسیر خداوند، پروردگار متعال می فرماید: {فاستقم کما أمرت} [هود: ۱۱۲] یعنی: « پس همان گونه که دستور یافتهاى ایستادگى کن.»
– شتافتن به سوی کارهای نیک و اعمال صالح، خداوند متعال می فرماید: {فاستبقوا الخیرات}
[المائده: ۴۸] یعنی: « پس در کارهاى نیک بر یکدیگر سبقت گیرید.»
– اجتناب از بدعت و امور منکر، پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (من أَحْدَث فی أمرنا هذا ما لیس فیه؛ فهو رَدّ) یعنی: « کسیکه در این امر “دین ما” چیزی را بیاورد که از آن نیست مردود است.» [متفق علیه]
– همکاری در کارهای نیک و خداترسی؛ در تمام امور زندگی. خداوند متعال می فرماید: {وتعاونوا على البر والتقوى.} [المائده: ۲] یعنی: « و در نیکوکارى و پرهیزگارى با یکدیگر همکارى کنید.»
– سعی در خیرخواهی و نصیحت و امر به معروف و نهی از منکر، رسول خدا صلى الله علیه و سلم فرموده اند: (الدین النصیحه) معنی حدیث: «دین یعنی خیرخواهی!» [مسلم]
– خودداری از ظلم و ستم، پیامبر صلى الله علیه و سلم می فرماید: (اتقوا الظلم، فإن الظلم ظلمات یوم القیامه) یعنی: « از ظلم بترسید، زیرا ظلم تاریکی های روز قیامت است.» [مسلم]
– پرده پوشی از عیوب دیگران و پاسداشتن حریم آنان، رسول بزرگوار اسلام صلى الله علیه و سلم می فرماید: (لا یستر عبدٌ عبدًا فی الدنیا، إلا ستره الله یوم القیامه.) یعنی: « نمی پوشاند بنده ای (عیب های) بنده ای دیگر را مگر اینکه خداوند در روز قیامت (عیب های) او را می پوشاند.» [مسلم]
– برآوردن نیاز دیگر مسلمانان، پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده اند: (من کان فی حاجه أخیه کان الله فی حاجته، ومن فرج عن مسلم کُرْبه؛ فرج الله عنه بها کربه من کرب یوم القیامه.) یعنی: « کسی که در صدد برآوردن نیازمندی و حاجت برادرش باشد، خداوند در برآوردن حاجتش یاری اش می نماید. کسی که مشکل مسلمانی را حل کند، خداوند در برابر آن مشکلی از مشکلات روز قیامت او را می گشاید.» [مسلم]
– بی توجهی به مال دنیا و کاستن از رنج و زحمت های آن، خداوند متعال اینگونه می فرماید: {وما الحیاه الدنیا إلا متاع الغرور} [الحدید: ۲۰] یعنی: «و زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست.»
– میانه روی و صرفه جویی در خرج و مخارج زندگی و در خورد و نوش، خداوند متعال می فرماید: {والذین إذا أنفقوا لم یسرفوا ولم یقتروا وکان بین ذلک قوامًا} [الفرقان: ۶۷] یعنی: «و کسانىاند که چون انفاق کنند نه ولخرجى مىکنند و نه تنگ مىگیرند و میان این دو [روش] حد وسط را برمىگزینند.»
– بخشش و جوانمردی، خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: {وما تنفقوا من خیر فإن الله به علیم} [البقره: ۲۷۳] یعنی: «و هر مالى انفاق کنید، قطعاً خدا از آن آگاه است.»
– ایثار کردن و اجتناب از بخل و تنگ نظری، خداوند متعال مى فرماید: {ویؤثرون على أنفسهم ولو کان بهم خصاصه ومن یوق شح نفسه فأولئک هم المفلحون} [الحشر: ۹] یعنی: «و هر چند در خودشان احتیاجى [مبرم] باشد آنها را بر خودشان مقدم مىدارند و هر کس از خست نفس خود مصون ماند ایشانند که رستگارانند.»
– پرهیزگاری و دوری از شبهات، رسول الله صلى الله علیه و سلم می فرماید:( إن الحلالَ بَیِّن وإن الحرام بَیِّن، وبینهما مُشْتَبِهات لا یعلمهن کثیر من الناس، فمن اتقى الشبهات فقد استبرأ لدینه وعرضه، ومن وقع فی الشبهات وقع فی الحرام) یعنی: «همانا حلال واضح است و حرام واضح است و در میان آن دو امور مشتبهی وجود دارد که بسیاری مردم آن را نمی دانند پس آنکه از شبهات بپرهیزد برای دین و آبروی خود پاکی جسته است و آنکه به شبهات آلوده شود، در حرام افتاده است.» [متفق علیه]
– فروتنی و فروهشتن بال تواضع، پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده است: ( إن الله أوحى إلیَّ أن تواضعوا؛ حتى لا یفخر أحدٌ على أحدٍ؛ ولا یبغی أحدٌ على أحدٍ) یعنی: «هر آئینه خداوند به من وحی نمود که فروتنی کنید؛ تا کسی بر کسی ستم نکند و کسی بر کسی ننازد.» [مسلم]
– بردباری، ملایمت و مهربانی، پروردگار متعال در قرآن کریم می فرماید: {والکاظمین الغیظ والعافین عن الناس والله یحب المحسنین} [آل عمران: ۱۳۴] یعنی: « و آنانکه خشم خود را فرو مىبرند و از مردم در مىگذرند و خداوند نکوکاران را دوست دارد.» و رسول خدا صلى الله علیه و سلم فرموده است: (إن الرفق لا یکون فی شیء إلا زانه، ولا ینزع من شیء إلا شانه) یعنی: «نرم رفتاری در هیچ چیزی نمی باشد، جز اینکه آن را زینت می دهد و از هیچ چیزی بدور نمی شود، مگر اینکه آن را زشت می سازد.» [مسلم]
– آراستگی به شرم و حیا، پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم چنین می فرماید: (الحیاء لا یأتی إلا بخیر) یعنی: «حیاء جز خیر چیزی را ببار نمی آورد.»
[متفق علیه]
– وفای به عهد، خداوند باری تعالی می فرماید: {وأوفوا بالعهد إن العهد کان مسئولا} [الإسراء: ۳۴] یعنی: «و به پیمان [خود] وفا کنید زیرا که از پیمان پرسش خواهد شد.»
– لبخند و سرزندگی، رسول الله صلى الله علیه و سلم فرموده اند: (تبسمک فی وجه أخیک لک صدقه) یعنی: «لبخند تو به روی برادرت صدقه ای برای تو است.» [الترمذی]
– متانت و آرامش، خداوند متعال فرموده اند: {وعباد الرحمن الذین یمشون على الأرض هونًا} [الفرقان: ۶۳] یعنی: « و بندگان خداى رحمان کسانىاند که روى زمین به نرمى گام برمىدارند.»
– خوشرفتاری، پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (أکمل المؤمنین إیمانًا أحسنهم خلقًا، وخیارکم خیارکم لنسائهم) یعنی: « کاملترین مؤمنان از روی ایمان کسی است که اخلاقش بهتر باشد، و بهترین شما، بهترین شما با زنان شان هستند.» [الترمذی]
– سلام کردن، خداوند متعال چنین می فرماید: {فإذا دخلتم بیوتًا فسلموا على أنفسکم تحیه من عند الله مبارکه طیبه} [النور: ۶۱] یعنی: « پس چون به خانههایى درآمدید به یکدیگر سلام کنید درودى که نزد خدا مبارک و خوش است.»
– اجازه ی ورود طلبیدن. خداوند متعال می فرماید: {یا أیها الذین آمنوا لا تدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتى تستأنسوا وتسلموا على أهلها ذلکم خیر لکم لعلکم تذکرون} [النور: ۲۷] یعنی: « اى کسانى که ایمان آوردهاید به خانههایى که خانههاى شما نیست داخل مشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن سلام گویید این براى شما بهتر است باشد که پند گیرید.»
– نیکی و خوشرفتاری با خدمتکاران. رسول خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (فمن کان أخوه تحت یده فَلْیُطعمه مما یأکل، ولْیُلبسه مما یلبس، ولا تکلفوهم ما یغلبهم، فإن کلفتموهم فأعینوهم ) یعنی: « پس آنکه برادرش زیر دستش باشد، باید او را از آنچه می خورد، بخوراند و از آنچه می پوشد، بپوشاند. و آنها را به چیزی مکلف نکنید که توانائی آن را نداشته باشند و اگر آنان را مأمور کردید، پس همکاریشان کنید.» [متفق علیه]
– علاقمندی و دوست داشتن دانش و دانش اندوزی. پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده اند: (من سلک طریقًا یلتمس فیه علمًا؛ سهل الله له طریقًا إلى الجنه) یعنی: «کسی که راهی را در جستجوی دانش بپوید، خداوند راهی به سوی بهشت را برایش هموار می سازد.» [مسلم]
– پرهیز از کنجکاوی در کار دیگران، غیبت و سخن چینی. خداوند متعال می فرماید: {یا أیها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرًا من الظن إن بعض الظن إثم ولا تجسسوا ولا یغتب بعضکم بعضًا أیحب أحدکم أن یأکل لحم أخیه میتًا فکرهتموه واتقوا الله إن الله تواب رحیم.} [الحجرات: ۱۲] یعنی: « اى کسانى که ایمان آوردهاید از بسیارى از گمانها بپرهیزید که پارهاى از گمانها گناه است و جاسوسى مکنید و بعضى از شما غیبت بعضى نکند آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مردهاش را بخورد از آن کراهت دارید [پس] از خدا بترسید که خدا توبهپذیر مهربان است.»
– دوری از حسد. رسول خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (إیاکم والحسد؛ فإن الحسد یأکل الحسنات کما تأکل النار الحطب) یعنی: « از حسد بپرهیزید، زیرا حسد نیکی ها را می خورد، همانطور که آتش هیزم یا علف را می خورد.» [ابوداود]
– دوری از بدگمانی. پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم می فرماید: (إیاکم والظن؛ فإن الظن أکذب الحدیث) یعنی: « از گمان بپرهیزید، زیرا گمان دروغترین گفته ها است.» [متفق علیه]
– توجه و اهتمام به زیبایی خانه. رسول خدا صلى الله علیه و سلم فرموده است: (إن الله -تعالى- جمیل یحب الجمال.) یعنی: « خداوند زیبا است و زیبائی را دوست می دارد.» [مسلم]
– رعایت نظم در همه ی امور منزل.
ترجمه: مسعود